Reisverslag van de Ottomaanse tolk-secretaris die in Nederland baron werd
Gaspard Testa was 23 jaar oud toen hij als tolk en secretaris met de ambassadeur van de Republiek mee op reis ging: van Istanbul/Constantinopel naar Overijssel. Het was 1793 en Testa hield een reisjournaal bij. Later in zijn loopbaan zou hij het Nederlands staatsburgerschap krijgen, en in 1847 zelfs in de adelstand worden verheven. Onlangs verscheen een vertaling, met toelichting, van het reisverslag dat hij in zijn jonge jaren schreef.
‘Van alle plaatsen waar ik tot dusver was geweest, leek Zutphen mij de meest gênante stad voor iemand die buitenlandse kleren draagt. Bijna overal waren er nieuwsgierigen […]. Om mij […] te beschermen, ging ik het logement binnen, maar dat had geen zin want ze konden me door de kamer zien lopen en begonnen hard te lachen en te schreeuwen, totdat ik de gordijnen dichttrok.’ Aan het woord is Gaspard Testa, een 23-jarige Ottomaanse dragoman (tolk) en secretaris op de ambassade van de Republiek in Istanbul/Constantinopel.
Hij stamde uit een katholieke familie die al generaties in de stad woonde en werkte voor westerse ambassades. Testa hield een reisjournaal in het Frans bij toen hij in 1793 de Nederlandse ambassadeur vergezelde op diens terugkeer naar zijn familielandgoed in Overijssel - een reis per koets van krap drie maanden met alle gevaren en ongemakken van dien. De nieuwsgierige Testa was nog nooit buiten het Ottomaanse rijk geweest en noteerde wat hem opviel. Zijn toon is fris en zijn journaal geeft een mooie indruk van het Europa van zijn tijd.
Na Testa’s thuiskomst in Istanbul klom hij op in de hiërarchie van de Nederlandse ambassade. Zijn zoon Antoine leerde als tiener op kostschool in Haarlem Nederlands en raakte bevriend met schrijver Nicolaas Beets; die vertelt over hem in de Camera Obscura (in het hoofdstuk ‘Verre vrienden’). Vader Testa kreeg het Nederlands staatsburgerschap en werd als blijk van waardering voor zijn werk in 1847 ook verheven in de adelstand, met de titel baron bij eerstgeborene. Een vertaling van zijn levendige journaal uit 1793 kwam, met uitvoerige toelichting van Mehmet Tütüncü, kenner van het Ottomaanse rijk, uit onder de titel Van de Bosporus naar de Zuiderzee. Reisverslag van Constantinopel naar Wijhe in 1793. Wie het wil bestellen kan de uitgever mailen: [email protected]
Meer historisch nieuws vind je in het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 20 april aan als abonnee of bestel het nummer eind april online.
Delen: