Operatie Torch, 1942 – de herovering van Europa begint in Noord-Afrika
De geallieerde herovering van Europa begon op 8 november 1942 met een invasie in de Franse koloniën Marokko en Algerije: Operatie Torch. Het was de eerste grootscheepse gezamenlijke aanval van de Westerse geallieerden. Vanaf mei 1940 hadden de Duitsers ruim twee jaar lang hun gebied vrijwel ongehinderd kunnen uitbreiden. In Frankrijk wordt deze cruciale operatie nauwelijks herdacht. Hoe kan dat? Rob Kroes legt de vinger op de zere plek: de officiële Franse regering collaboreerde met de nazi’s.
De invasie in Normandië op 6 juni 1944, D Day, is veel bekender geworden dan Torch. Toch waren tot dan toe de landingen in Noord-Afrika in 1942 de grootste en meest complexe amfibische operatie in de geschiedenis. Om half elf ’s avonds op 7 november 1942 zond de BCC het codebericht uit dat verzetsgroepen in met name Algiers waarschuwde dat de landing naderde: ‘Allo Robert? Franklin arrive.’ Meer dan 850 schepen waren opgestoomd uit Amerikaanse en Britse havens over Atlantische wateren vergeven van Duitse onderzeeërs. Vliegtuigen dropten parachutisten. Ze brachten samen zo’n 110.000 Amerikaanse en Britse troepen aan land, verdeeld over invasiestranden bij Safi, Casablanca, Rabat, Oran en Algiers. De invasie nam ruim een week in beslag.
De onderneming was een grote gok. De Britten hadden hun bases in Gibraltar en op Malta, maar de Verenigde Staten waren pas sinds de Japanse verrassingsaanval op Pearl Harbor op 7 december 1941 betrokken bij de oorlog. Er waren onvoldoende manschappen opgeleid of materieel beschikbaar voor een directe inval in Europa, hoewel dat wel de eerste keus was van Amerika’s militaire top. Zij ging bij wijze van compromis mee met Churchills strategische voorkeur voor een aanval via Noord-Afrika, Sicilië, en de rest van Italië – de ‘zachte onderbuik van Europa’, zoals de Britse premier het omschreef. Zo moest zich het tweede front openen waar Stalin bij de Westerse geallieerden op aandrong. Het moest de druk verlichten van Hitlers inval in de Sovjet-Unie en de eerste stap zijn voor de Westelijke geallieerden in hun opmars naar Berlijn.
Duitse machtsdromen
De noodzaak tot ingrijpen was duidelijk: de oorlogsmachine van de As-mogendheden Duitsland, Italië en Japan rolde over de wereldkaart. Filmjournaals ontwikkelden een eigen beeldtaal om deze opmars weer te geven, van een olievlek die zich over de kaart van de wereld verbreidt, of van landsgrenzen die door lekkende vlammetjes worden weggevreten. Met name de Duitse legermacht leek niet meer te stuiten. Van de Noordkaap tot de kusten rond de Middellandse Zee, van Gibraltar tot het Suezkanaal leek het oude Westerse droombeeld van een Mare Librum, een wereldzee met vrijheid van handel en verkeer, verdrongen te worden door Duitse machtsdromen over een wereld van exclusieve, afgegrensde machtssferen en een geopolitiek Lebensraum.
Operatie Torch haalde hier een streep door, nadat de Duitse opmars in Noord-Afrika reeds eerder een halt was toegeroepen. Niet door geallieerde legers, maar door Britse troepen die al gelegerd waren langs het Suezkanaal en noordelijker in Egypte. Ze verdedigden de Britse koloniale belangen tegen het Duitse Afrikakorps onder leiding van veldmaarschalk Erwin Rommel, dat vanuit de Italiaanse kolonie Libië richting Egypte optrok, tot het in juli 1942 tot staan werd gebracht bij El Alamein.
Door de massale geallieerde landingen in Marokko en Algerije van 8 november konden de geallieerden het Afrikakorps in de tang nemen. Het tweede front in de oorlog met de As-mogendheden was geopend.
Aan dit tweede front moesten de geallieerden het na de landingen opnemen tegen Franse troepen. Hoe zat dat precies? En welke rol speelde het verzet in Algiers in Operatie Torch? Lees verder in het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je uiterlijk maandag 5 juni aan als abonnee of bestel het nummer begin juni online.
Delen: