WO II: de sterrenstatus van Duitse U-bootcommandanten

Admiraal Karl Dönitz (1891-1980) heeft aan het begin van de oorlog de leiding over de Unterseeboot-vloot (later wordt hij de opperbevelhebber van de gehele Duitse marine en volgt hij Hitler op na diens dood). Hij is tijdens de Eerste Wereldoorlog zelf commandant geweest van een U-boot. Als een pater familias onderhoudt hij zo veel mogelijk contact met de bemanningsleden van de U-boten die hij onder zijn hoede heeft. Hij kent hun thuissituaties en steekt hen bij tijd en wijle, bijvoorbeeld bij gezinsuitbreiding, via versleutelde Enigma-berichten persoonlijk een hart onder de riem. Dönitz weet dat het niet eenvoudig is om maandenlang samen in een kleine ruimte te moeten bivakkeren. 

De ca. vijftigkoppige bemanning zit opgesloten in een donkere, vochtige en smerige ruimte van 50 bij 3 meter.* Iedere centimeter wordt benut. Iedereen deelt zijn bed met twee anderen. Privacy aan boord bestaat niet. Daglicht zien ze zelden. Dit leidt tot psychische spanningen. Er is altijd lawaai van diesel- of elektromotoren. Doordat de warmte niet kan ontsnappen loopt de temperatuur soms op tot 50 graden. De lucht is doordrongen van de stank van zweet, olie, beschimmelde kleren en uitlaatgassen. Er is geen stromend water, men kan zich zelden scheren of wassen. Er is één toilet, dat vreselijk stinkt.

 

 

Het leven aan boord is monotoon. Men moet tegenslagen kunnen accepteren. Alles hangt af van discipline, routine, geluk, het voorbeeld van de officieren en het overwicht van de commandant. De seksuele honger van de doorgaans nog heel jonge mannen is een groot probleem. Pin-ups zijn verboden, want, zo zegt Dönitz: ‘Als men honger heeft moet je niet een brood op de muur schilderen.’

Alle hoeken en gaten zitten volgestouwd met voedsel, het hangt tot aan het plafond. Om bederf te voorkomen is vlees zo zwaar gepekeld dat het bijna oneetbaar wordt. Tegen het einde van de reis leeft de bemanning op bier, scheepsbeschuit en vis uit blik. Soms krijgen de opvarenden scheurbuik.

Toch heeft de onderzeedienst nooit gebrek aan rekruten. Zonder twijfel komt dit door het huzarenstukje van commandant Günther Prien: hij weet in september 1939, kort nadat Londen Berlijn de oorlog verklaart vanwege de Duitse inval in Polen, het prestigieuze Britse slagschip en opleidingsschip HMS Royal Oak te torpederen, en wel ín de zwaarbewaakte Britse marinehaven Scapa Flow in de Orkneys. Dit is een enorme triomf voor de Duitsers omdat nagenoeg hun hele oorlogsvloot na de Eerste Wereldoorlog  juist in deze baai als oorlogsbuit aan de ketting werd gelegd. Om te voorkomen dat de geallieerden de schepen gingen gebruiken, brachten de Duitse bemanningen de vloot toen zelf tot zinken. 

Dat Prien de Royal Oak heeft gekelderd, is een zoete wraak voor veel Duitsers. Hij wordt een nationale held. Na zijn behouden thuiskomst wordt hij groots gehuldigd. De 31-jarige, knap uitziende Prien mag naast Hitler in een open auto zitten en wordt op een rondrit door een uitzinnige menigte Berlijners toegejuicht. Er wordt een film over hem gemaakt en Prien figureert in allerlei propagandamateriaal van de Kiegsmarine. Tal van jongemannen proberen door de strenge selectie te komen en net als hun idool Prien op een U-boot gedetacheerd te worden. 

Benieuwd hoe de Duitse U-bootcommandanten nu precies jacht maakten op de Britse koopvaardijschepen, hoe zij nationale idolen werden, en hoe het met ze afliep? Lees verder in het komende nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 20 april aan als abonnee of bestel het nummer eind april online.

* In het blad staat per abuis 30 meter, waar dat 3 meter moet zijn.