Romeins Gelderland blijkt een van dichtstbevolkte gebieden van Europa
Pas vanaf 1795 bestaan er toegankelijke cijfers en betrouwbare bevolkingsaantallen. In de eeuwen hiervoor waren er slechts sporadisch volkstellingen georganiseerd en van voor de Vroege Middeleeuwen zijn er überhaupt geen geschreven bronnen. Toch ontdekte onderzoeker Rozemarijn Moes dat Romeins Gelderland een van de dichtstbevolkte gebieden van Europa was.
30 personen per vierkante kilometer
Rozemarijn Moes heeft zich een jaar lang verdiept in de Gelderse bevolking van de prehistorie tot nu. Ze is tot de conclusie gekomen dat er in de Romeinse tijd 63.000 tot 91.000 mensen in Gelderland moeten hebben gewoond. Met zo’n 30 personen per vierkante kilometer klinkt dat misschien als weinig, maar voor die tijd was dit enorm veel. Het was zelfs evenveel als in het thuisland van de Romeinen, Italië, woonden.
Natuurlijk waren er veel Romeinse soldaten in het Rivierengebied gestationeerd. Zo’n 17.000 man moest de limes bewaken. Maar zelfs zonder deze soldaten blijkt Gelderland flink bewoond. Met zo’n 20 personen per vierkante kilometer leefden hier veel meer mensen dan bijvoorbeeld in Spanje (12) en de Donau-regio (9).
Tellen met weinig bronnen
‘Voorheen wisten we ook wel dat Gelderland goed bewoonbaar moet zijn geweest,’ zegt Moes. ‘De hoge zandgronden, maar vooral ook de vruchtbare rivierklei zorgden vanaf het vroege begin voor hoge bevolkingsdichtheden’. Maar hóé bewoond Gelderland was, dat wist niemand. Tot nu dus. Voor het Verhaal van Gelderland dook ze in de cijfers. Dat was niet altijd makkelijk, want er zijn weinig bronnen. Zeker over bevolkingsaantallen in de Oudheid. Dan vertrouwde Moes op de archeologie: ‘Hoeveel nederzettingen waren er?’
Flinke bevolkingsafname in de Vroege Middeleeuwen
Vanaf de 4de eeuw vertrokken de Romeinen uit Gelderland. Daarmee kwam er ook een einde aan de hoge bevolkingsaantallen. De afname kwam niet alleen door het vertrek van de Romeinse soldaten, want ook aan de andere kant van de limes nam het inwonertal met rasse schreden af. Net als overal in Europa. Ook de algehele veiligheid nam af, ziektes lagen op de loer en het klimaat veranderde. De Vroege Middeleeuwen begonnen dus met een flinke krimp, tot wel 80% van de bevolking.
Delen: