Opmerkelijke middeleeuwse begrafenisrituelen

Vlakbij het Fonmon kasteel in het zuiden van Wales vonden archeologen van de Universiteit van Cardiff een begraafplaats met zo'n 80 graven uit de 6de en 7de eeuw. Een deel van de graven is inmiddels onderzocht. Dr. Andy Seaman, specialist in vroegmiddeleeuwse archeologie, vertelt over de vondst: ‘Dit is een spannende ontdekking. Vindplaatsen van deze periode zijn heel zeldzaam in Wales en hebben vaak niet zulk goed bewaard botmateriaal en artefacten. Door deze begraafplaats kunnen we veel te weken komen over de mensen die hier 1400 jaar geleden hebben geleefd.’

Gehurkt
Vooralsnog roept de begraafplaats vooral vragen op. Zo weten de archeologen nog niet precies waarom de overledenen in verschillende posities zijn begraven. Een deel van hen is namelijk op de rug begraven en anderen in een gehurkte positie, met de knieën tegen de borst. Vanwaar deze verschillen? Veranderden de begrafenisrituelen in deze periode? Of werden alleen mensen van een bepaalde status in deze specifieke houding geplaatst? Hier zal de komende tijd verder onderzoek naar gedaan worden.

Dierenbotten en glasscherven
Nog een opmerkelijke vondst: naast menselijke overblijfselen vonden archeologen fragmenten van dierenbotten. De dieren bleken geslacht en gekookt te zijn. Ook ontdekten archeologen metaalresten en scherven van zeldzaam geïmproteerd glas, afkomstig van een drinkglas of fles. Tot slot, bevond zich onder de archeologische vondsten een pinnetje, die mogelijk deel uitmaakte van een spel. Deze vondsten suggereren dat de bewoners dronken en aten nabij de graven.

Een middeleeuws feestritueel
Mogelijk werd op de begraafplaats een maaltijd of banket goerganiseerd. Dr. Andy Seaman benadrukt: ‘Soms denken we dat begraafplaatsen afgesloten ruimtes zijn waar we niet naartoe gaan, maar waarschijnlijk waren ze een centraal onderdeel van het vroegere leven.’ De begraafplaats diende waarschijnlijk niet alleen als laatste rustplek voor de overledenen. Gemeenschappen kwamen daar bij elkaar om te eten, te drinken en deel te nemen aan sociale activiteiten.

Oud gebruik
Door de eeuwen heen komen we veel voorbeelden tegen waarbij eten en drinken deel uitmaakten van de uitvaart. Ook bij de Romeinen was het feestmaal voor de nabestaanden een belangrijk onderdeel van het begrafenis- of crematieritueel. In de 18de en 19de eeuw hadden diverse landen in Europa en Noord-Amerika - hun eigen variant van - zogeheten begrafeniskoekjes of begrafenisbroodjes. Dit zijn speciale zoete of hartige hapjes die werden gegeten bij een uitvaart. Soms hadden deze koekjes een specifieke (begrafenisgerelateerde) opdruk of werden ze verpakt in papiertjes met een kort versje of pagina’s uit de bijbel.

Van koffietafel naar borrelplank
In Nederland was het een lange tijd gebruikelijk om koffie, thee en cake te serveren tijdens de uitvaart. Men zou expres voor zoete en vette cake hebben gekozen om te voorkomen dat de vermoeide en verdrietige nabestaanden flauwvielen tijdens de uitvaart. De traditionele koffietafel is tegenwoordig niet meer vanzelfsprekend. Hedendaagse uitvaarten worden steeds vaker afgesloten met borrels, bittergarnituren, broodjes kroket, tapas en buffetten. Zo blijven begrafenisrituelen nog voortdurend veranderen.

Meer historisch nieuws lees je in het nieuwe nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 25 januari aan als abonnee, of bestel het nummer eind januari online.

Header: Een middeleeuws feestmaal. Een kalenderblad geschilderd door de Gebroeders van Limbourgh. Très Riches Heures du Duc de Berry, c. 1410 (Musée Condé).