Napoleon in Nederland
Napoleon leeft! Talloze boeken, films en tentoonstellingen zijn over hem gemaakt. Overal ter wereld zijn Napoleongenootschappen en verzamelaars bereid hoge bedragen neer te tellen voor memorabilia. Om de Franse keizer hangt nog altijd een zweem van magie. Vanwaar die aanhoudende belangstelling? Napoleon was onbetwist een militair genie en dat is fascinerend. Lotte Jensen bespreekt een andere kant: de diepe sporen die zijn regime heeft achtergelaten in de Nederlandse samenleving.
Vanaf het moment dat Napoleon in 1799 in Frankrijk de macht greep, stelde hij alles in het werk om zijn imperium te vergroten. Een lange periode van oorlogen en veroveringen volgde. Om zijn snelgroeiende rijk ook tot een krachtige politieke en culturele eenheidsstaat te smeden centraliseerde hij de rechtspraak. Verder tuigde hij een politie- en ambtenarenapparaat op dat overal lokale vertakkingen kende. Via een systeem van censuur moesten kritische stemmen in de kiem gesmoord worden.
Lodewijk Napoleon wordt koning van Holland
Napoleon, die zichzelf in 1804 tot keizer kroonde, probeerde greep te houden op de door hem veroverde gebieden door er familieleden op de troon te planten. Zijn broer Jérôome werd bijvoorbeeld koning van Westfalen en Joseph werd koning van Napels en Spanje. Lodewijk Napoleon kreeg in juni 1806 het Koninkrijk Holland toebedeeld, dat in naam onafhankelijk bleef. Zo bouwde Napoleon een eigen dynastie op, maar hij hield de touwtjes stevig in handen. Toen hij niet meer tevreden was over zijn broer in het Paleis op de Dam, lijfde hij in 1810 Nederland eenvoudigweg in bij zijn keizerrijk.
De complexe Napoleontische erfenis
Wie de napoleontische erfenis in Nederland wil bekijken, moet deze getrapte machtsstructuur er steeds bij betrekken. Lodewijk Napoleon was een marionet van zijn broer, die steeds dwingender oplegde welke maatregelen de Hollandse koning moest doorvoeren. Toch gaf Lodewijk vaak wel een eigen, op de Nederlandse situatie toegespitste draai aan het beleid, en dat maakt de napoleontische erfenis alleen maar complexer.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Dit is een voorproefje. Het volledige artikel is verschenen in Geschiedenis Magazine 7 van 2020.
Abonnee worden?
Delen: