Hoe een moskee uit 1528 ’s werelds grootste democratie in tweeën spleet
Waar in de Nederlandse geschiedschrijving wordt gewerkt aan een inclusief verleden met aandacht voor de donkere bladzijden, gaat het in ’s werelds grootste democratie India juist de andere kant op. Hier werken politici aan een exclusieve geschiedschrijving door de rol van minderheden te ontkennen of uit te wissen. Een hoofdrol speelt de partij van premier Narendra Modi. Zijn BJP beschouwt de 190 miljoen moslims van het land als vijfde colonne en kop van jut. De partij brak door in de jaren ’90 met dank aan een historische mythe en een moskee, stelt Mathijs Eskes.
Een grote menigte fanatieke hindoes verzamelde zich op 6 december 1992 in het Noord-Indiase bedevaartsoord Ayodhya bij de Babri Masjid, een oude moskee die was gebouwd door de Mogolkeizer Baboer in 1528. Leiders van de hindoenationalistische partij Bharatiya Janata Party (BJP) spraken de massa toe. De moslimhaat droop ervan af, de massa liet zich opzwepen. Tegen het begin van de middag gingen ze los. De 150.000 man stortten zich onder aanroepen van de hindoegod Rama op de historische moskee. Ze hadden koevoeten en hamers in de hand. Journalisten werden met geweld op afstand gehouden, camera’s en fototoestellen doelbewust vernield. De Babri Masjid moest tegen de vlakte.
Politieagenten deden mee
Tegen de middag hadden de zeloten de drie koepels neergehaald, tegen de avond restte er van de moskee weinig meer dan een berg puin. De fanatici waren nog steeds uitzinnig. Twee dagen lang trokken ze door Ayodhya en vernielden, mishandelden en verkrachtten alles wat islamitisch was. Een ooggetuige vertelde: ze ‘kwamen mijn huis binnen en schreeuwden dat “Baboers afstammelingen” [de moslims] naar Pakistan of naar het kerkhof moesten. Daarna brandden ze mijn huis plat. Ik zag drie politieagenten die daaraan deelnamen.’
Ook op andere plekken geweld
Nadat de gebeurtenissen in Ayodya nationaal bekend werden, braken er her en der in het land pogroms uit. Met name in het kosmopolitische Mumbai ging het er hard aan toe. De balans van een week excessief geweld: zo’n 1700 mensen waren dood, een veelvoud daarvan was afgetuigd, verkracht of dakloos geraakt. De slachtoffers waren voor het merendeel moslim, de daders radicale hindoes. En dat alles om een vergeten moskee in een slaperig provinciestadje. Hoe kon dit gebeuren?
Geboorteplaats van Rama
Al geruime tijd woedde er in Ayodhya een conflict omtrent de Babri Masjid. Volgens een lokale mythe was deze moskee gebouwd op de geboorteplaats van Rama, één van de populairste hindoegoden. De 16de-eeuwse islamitische veroveraar Baboer zou een Ramatempel hebben afgebroken om zijn moskee te kunnen bouwen. In Ayodhya leidde dit verhaal, waarvoor het historisch en archeologisch bewijs zeer omstreden is, herhaaldelijk tot ruzie tussen moslims en hindoes. Buiten Ayodhya was dit verhaal totaal onbekend.
Hindoetva
Dit veranderde toen de BJP er in de jaren 1980 mee aan de haal ging. Voor deze partij was Ayodhya perfect om de eigen boodschap aan op te hangen: de BJP droeg een ideologie uit die hindoetva wordt genoemd en die draaide om uitsluiting van minderheden, nationale eer en een gouden verleden. Hindoetva had als uitgangspunt dat India een land van en voor de hindoes moet zijn, in plaats van een verzameling van talloze culturen en religies uit alle mogelijke windstreken. Volgens de hindoetva-ideoloog V.D. Savarkar in 1928 was iedereen hindoe die India als heilige grond en als vaderland beschouwde. Dit gold bijvoorbeeld ook voor sikhs en boeddhisten. Voor iedereen wiens heilige land elders lag – de moslims en christenen – gold dus het tegendeel: zij hoorden er niet bij.
De grondleggers van hindoetva formuleerden hun ideeën in de eerste helft van de 20ste eeuw en putten hun inspiratie uit het Europese nationalisme en fascisme. Ze wilden de hindoebevolking, traditioneel diep verdeeld door kaste, taal en cultuur, aaneensmeden tot een geheel. Zo probeerden ze op basis van religie een nationale en politieke identiteit voor India te scheppen.
BJP opereerde lange tijd in de marge
Lange tijd vormden de BJP en andere hindoetva-aanhangers een obscure club die hoofdzakelijk opereerde in de marge. Ze werden geassocieerd met de moordenaar van Mahatma Gandhi; dat was tenslotte ook een radicale hindoe die meende dat Gandhi’s geweldloosheid de moslims in de kaart zou spelen. Na de Indiase onafhankelijkheid in 1947 domineerde het seculiere Indian National Congress (INC) decennialang de landelijke politiek. Dit was immers de partij van de grondleggers van de Indiase onafhankelijkheid. Het enorme prestige dat ze daarom bezat, begon in de jaren ’70 echter te verbleken.
Hoe leidde een lokale mythe over deze 'vergeten moskee' tot het geweld van 1992? En welke gevolgen had dit voor de populariteit van de BJP? Lees het in het decembernummer van Geschiedenis Magazine! Vanaf 22 november in de boekhandel.
Delen: