Geschiedenis Magazine LIVE 2018

Opnieuw beginnen
Onze hoofdredacteur Marianne opent de dag en verklapt ons de (licht)rode draad die alle optredens aan elkaar verbindt: opnieuw beginnen. Een nieuwe start maakt iedereen in zijn leven weleens, de een radicaler dan de ander. Bureauredacteur Francis neemt vervolgens, als host van de dag, de bezoekers mee langs de verschillende sprekers van de LIVE dag. Elke spreker wordt op interactieve wijze geïntroduceerd met een vraag, passend bij het volgende onderwerp.

Ciceronianismen
De eerste spreker, auteur en classicus Anton van Hooff, bijt het spits af. Hij trekt ons mee de wereld in van de Romeinse senator Marcus Tullius Cicero, die het graf van Achimedes opnieuw vond, consul werd in Rome en vervolgens zijn tijd in Macedonië in ballingschap doorbracht. Hij was een goed spreker, wat in de oudheid onmisbaar was om status te verwerven, maar hij miste een leger achter zich. De advocaat en filosoof vond de Latijnse taal niet altijd toereikend om zich uit te drukken, dus verzon hij waar nodig wat termen erbij. Deze ‘ciceronianismen’ slopen vervolgens vanzelf de taal blijvend in.

‘Dixi, ik heb gezegd’, concludeert van Hooff zijn lezing, in navolging van Cicero.

‘You too can be like us!’
Dan is het woord aan Marja Roholl, die vertelt over het Marshallplan in Nederland. De financiële crisis na de Tweede Wereldoorlog was – vooral in Europa – enorm. Verwoeste gebouwen en infrastructuur, grote voedselschaarste en werkloosheid, allemaal versterkt door de onverwacht strenge winter van 1947. Amerika, daarentegen, kwam beter dan ooit uit de oorlog, en was (ditmaal) vastbesloten om ook na afloop een grote rol te blijven spelen bij het herstel in Europa. ‘Help Europa zichzelf te helpen’, was een dikwijls gehoord motto. Vanuit Nederland (en andere Europese landen) werd de dankbaarheid voor de Amerikanen uitgebreid geuit. Amerika diende als voorbeeld voor de (vernieuwende) Europese samenleving. De boodschap vanuit het grootschalige Marshallplan werd op veel verschillende manieren en via diverse media overgebracht, ook bijvoorbeeld op lagere scholen. Roholl: ‘ik ben elke keer verbaasd over hoe grootschalig het was!’

’t Schot is te boord!
Tijdens een heerlijke lunchpauze worden in de zaal twee korte films van Herman van der Horst vertoond, die een kraakhelder beeld geven van de inhoudelijke voorlichtingen die onderdeel waren van het Marshallplan in Nederland. ’t Schot is te boord (1951), over haringvisserij op de Noordzee, wordt als eerst getoond. De tweede film, Houen zo! (1952), over de wederopbouw van Rotterdam, kun je hieronder nog afkijken!

Catharina en Voltaire, bijzondere band
Historicus en publicist Henk Slechte is een Sint Petersburg-kenner. Hij weet ons dan ook alles geanimeerd te vertellen over de alleenheerseres van het Russische Rijk in de 18de eeuw, Catharina de Grote. De tsarina was zeer belezen en onderhield hechte vriendschappen met Europese Verlichtingsfilosofen als Montesqieu, Diderot en Voltaire. Met name met Voltaire had zij een levendige briefwisseling. ‘Als ik over enige kennis beschik, heb ik dat aan u te danken,’ aldus de bewonderende Russisch heerseres tegen de filosoof en vrijdenker. Na het overlijden van Voltaire kocht Catharina zijn volledige privébibliotheek, die een mooie plek kreeg in Sint Petersburg. De uitzonderlijke collectie, nog steeds gehuisvest in een prachtig neoclassicistisch gebouw in de Russische voormalige hoofdstad, wordt verrijkt met een bronzen beeld van Voltaire en is inmiddels publiekelijk toegankelijk.

Drie gemankeerde vorsten
Eén van onze redacteuren, Diederik Smit, ontlokt intrigerende details over het boek Oranje in revolutie en oorlog aan de auteur Jeroen Koch in een vermakelijk interview. Het boek gaat vooral over de dynastie van het Oranjehuis, met nadruk op de tijden van revolutie en oorlog. Over de drie Willems (Koning Willem I, II en III), de vorstelijke hoofdpersonen, weet Koch te vertellen: ‘Willem I blijft optimistisch, hij was een bestuurder. Willem II was meer een militair, en een tragischer figuur; hij was biseksueel, en werd voortdurend afgeperst met de dreiging tot blootlegging. Willem III is echt vreselijk. En zijn vrouw Sophie nog vreselijker.’ Zijn boek weerspiegelt de tragiek van de Oranjes in de 19de eeuw en beschrijft de processen van besturen, oorlogvoeren en huwelijkspolitiek, die het koningshuis druk bezig hielden.

‘Niemand’ en Polyphemus
Na een welkome koffie- en koekjespauze zorgt theatergroep Aluin voor wat comic relief met een hilarische voorstelling, over de lange en barre reis van Odysseus terug naar zijn thuishaven Ithaka. Met zijn drieën zetten de acteurs een meeslepende voorstelling neer, waarbij cyclopen tot leven komen, je je waant op het schip van Odysseus en je de zeemeeuwen hoort overvliegen. Hieronder kun je nog even terugblikken op het acteerwerk van Aluin. Dit klassieke verhaal is binnenkort helemaal te zien in hun versie van De Odyssee in Podium Hoge Woerd.

Magische miniaturen
Als laatste spreker horen we een conservator van de Koninklijke Bibliotheek, Ed van der Vlist, die heeft meegewerkt aan de tentoonstelling Magische miniaturen in het Catharijneconvent. De vele prachtige beelden van miniaturen uit allerlei middeleeuwse boeken nodigen uit om de tentoonstelling naderhand zelf ook te bekijken. Bij het bezoek aan Magische miniaturen is het dan ook of je daadwerkelijk zo’n kleurrijk versierd boek instapt.

Wij zijn de sprekers en andere performers dankbaar voor hun historische bijdrage, het houdt de gemoederen voorlopig nog wel even bezig! Wij denken ondertussen vast weer na over de invulling van de volgende editie van Geschiedenis Magazine LIVE!