Een klein Pompeï in de Pyreneeën
Een gebouw vlakbij het Spaanse Tossal de Baltarga, een archeologische vindplaats in het oosten van de Pyreneeën, brandde 2.200 jaar geleden tot de grond toe af. De bewoners van het huis moesten zo snel mogelijk vluchten voor het vuur. Er was geen tijd meer om hun dieren of kostbare spullen mee te nemen. Archeologen denken dat het vuur opzettelijk was aangestoken. Ze hebben ook een verdachte: de Carthaagse veldheer Hannibal die samen met zijn olifanten op weg was naar de Alpen.
Aan het einde van de 3de eeuw v. Chr. gingen meerdere gebouwen van Tossal de Baltarga, een nederzetting van de Cerretani-stam, in vlammen op. Voor archeologen is dit een waardevolle ontdekking. Zulke ongelukkige en plotse rampen waarbij een huis, dorp of stad in een korte tijd wordt vernietigd, zijn belangrijke momentopnames die inzicht geven in het dagelijks leven van vroegere periodes. Denk hierbij bijvoorbeeld ook aan de met as bedekte stad Pompeï na de uitbarsting van de Vesuvius.
Weven en spinnen
In een recent artikel vertellen archeologen over een van de afgebrande gebouwen van Tossal de Baltarga, ‘Gebouw G’. De vondsten tussen de verkoolde resten laten zien hoe mensen vroeger leefden, wat ze aten, hoe ze woonden en welke dieren ze hielden. Het onderzochte gebouw had oorspronkelijk twee verdiepingen. Tijdens de brand stortte het dak en de bovenste verdieping al snel in. Tussen het puin vonden archeologen bij de opgraving onder andere haver, gerst, kookgerei en een ijzeren houweel. Ook vonden zij diverse weefgewichten en spinklossen. Op basis daarvan denkt men dat een deel van de bovenste verdieping werd gebruikt voor het spinnen en weven van wol, afkomstig van schapen en geiten. Deze dieren werden op de benedenverdieping gehouden.
Dieren konden geen kant op
Er zijn geen resten van mensen gevonden, maar wel van dieren. Vier schapen, een geit en een paard waren opgesloten in het gebouw. De bewoners hadden geen tijd meer gehad om de deuren te openen nadat de brand uitbrak. Het feit dat de dieren binnen zaten, doet onderzoekers vermoeden dat de bewoners een aanval verwachtten. Anders hadden de dieren buiten rondgelopen. Een andere opmerkelijke vondst wijst er ook op dat de Cerretani op de hoogte waren van de dreiging. Naast gereedschappen vonden archeologen namelijk een gouden oorbel in een kleine pot. Probeerden de bewoners misschien hun waardevolle spullen te verstoppen omdat zij een leger aan zagen komen?
Stichtte Hannibal de brand?
De archeologen vermoeden dat de brand geen ongeluk was, maar opzettelijk was aangestoken. Dr. Oriol Olesti Vila van de Autonome Universiteit van Barcelona was betrokken bij het onderzoek naar het gebouw en oppert dat de brand mogelijk door de Carthaagse veldheer Hannibal was aangestoken tijdens de Tweede Punische Oorlog (218 – 201 v.Chr.). Het is bekend dat Hannibal geregeld in conflict raakte met lokale stammen. Tossal de Baltarga zou hier mogelijk bewijs van kunnen zijn.
Hannibal en de Alpen
Het is lastig om de exacte route die Hannibal heeft afgelegd terug te vinden. Archeologische resten van zijn expeditie zijn schaars en de sporen die er zijn, zijn vaak lastig te interpreteren of leveren indirect bewijs. Toch houdt de reis van Hannibal de gemoederen bezig, ook onder lokale historische verenigingen. Dat Hannibal langs jouw eigen dorp of stad zou zijn getrokken: dat is natuurlijk niet niets. Tossal de Baltarga is niet de eerste en zal ook niet de laatste plek zijn waarvan wordt gedacht dat Hannibal en zijn leger erlangs marcheerden. Maar het blijft een lastige puzzel. Oudheidkundige Jona Lendering schreef voor Geschiedenis Magazine een artikel waarin hij het onderzoek naar Hannibals tocht over de Alpen onder de loep neemt. Lees meer hierover in het artikel dat Lendering in 2022 schreef voor Geschiedenis Magazine: ‘Waar trok Hannibal over de Alpen’.
Delen: