Op film vastgelegd - De toespraak van Seyss-Inquart in Hengelo
Op 19 mei 1943, twee weken na het bloedig neerslaan van de April-meistaking, sprak Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart duizenden Nederlanders en Duitsers toe in een fabriekshal van Stork & Co in Hengelo. Het Polygoonjournaal vatte de nationaalsocialistische boodschap van Seyss-Inquart samen voor de Nederlandse kijker en toonde beelden van de toespraak.
De toespraak van Seyss-Inquart
Dit was geen spontaan gefilmde toespraak. De bijeenkomst was gedegen voorbereid. De keuze van Seyss-Inquart om zijn toespraak in de fabriekshal van Stork & Co te houden was ook niet toevallig. Hier was namelijk de April-meistaking begonnen. Seyss-Inquart verklaarde in zijn toespraak waarom hij zo hardhandig had gereageerd op ‘de gebeurtenissen der laatste weken’ (de April-meistaking), drukte de luisteraars op het hart om te werken en verkondigde dat Europa een grote bloei zou beleven na deze periode van strijd. De toespraak duurde anderhalf uur en was doordrenkt met nationaalsocialistische propaganda.
De toespraak is op film vastgelegd door het Polygoonjournaal. We zien hoe Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart arriveert bij de fabriekshal. Hij schudt mensen de hand en loopt door een erehaag van toehoorders die allen een fascistengroet brengen. Seyss-Inquart spreekt vervolgens vanaf een hoog motorblok, om zijn uitstraling en boodschap extra kracht bij te zetten. Terwijl de presentator van het Polygoonjournaal de boodschap van Seyss-Inquart samenvat, zien we opnames van een groot luisterend publiek.
Achter de schermen
Hoeveel mensen er daadwerkelijk bij deze bijeenkomst aanwezig waren, is niet zeker. De Haagsche Courant sprak over 7000 toehoorders, maar in werkelijkheid lag dit aantal waarschijnlijk een stuk lager. Ook wie de mensen in het massale publiek precies waren, is niet duidelijk. Een deel van hen zou speciaal hiervoor vanuit Duitsland naar Hengelo zijn gestuurd. Naar verluidt waren er nagenoeg geen medewerkers van de fabriek Stork zelf aanwezig. Tot slot, zouden sommige aanwezigen hebben geprobeerd om tijdens de speech de fabriekshal te verlaten, toen bleek dat Seyss-Inquart zijn toespraak in het Duits hield.
In de Tweede Wereldoorlog bevatten veel Polygoonjournaals propagandafilms voor de Duitse bezetters. Toespraken, mededelingen en oproepen om mee te strijden of te werken voor het nationaalsocialistische bewind, werden via het Polygoonjournaal vertoond in bioscopen door het hele land.
De speech van Seyss-Inquart vond plaats in navolging van de April-meistaking. Deze staking vormde echter samen met nog enkele andere stakingen, een uitzondering. Over het algemeen draaide het Nederlandse bedrijfsleven tijdens de Tweede Wereldoorlog namelijk overuren. Veel bedrijven kozen ervoor om na de Nederlandse capitulatie met de Duitsers samen te werken. Wil je meer weten over de economische collaboratie in de Tweede Wereldoorlog? Je leest het in het maartnummer van Geschiedenis Magazine. Meld je uiterlijk 22 februari aan als abonnee, dan krijg je het maartnummer thuisgestuurd. Of bestel het nummer vanaf 10 maart online.
Delen: