De excentrieke Romeinse keizer Heliogabalus deed alles wat de elite afkeurde
Keizer Heliogabalus regeerde het Romeinse Rijk tussen 218 en 222 met harde hand. In die vier jaar zijn de wildste verhalen over hem ontstaan. Hij zou transgender zijn, of homoseksueel, of een overspelige puber die vier keer trouwde, waaronder met een Vestaalse maagd – iets wat tegen alles regels in was. Een van de beruchtste incidenten die hem worden aangerekend is de gruwelijke dood van zijn gasten, terwijl hij zelf zat toe te kijken.
De rozen van Heliogabalus
Een lawine aan rozenblaadjes dwarrelt neer uit een losgelaten zeildoek en bedelft de gasten die aan het weelderige banket aanliggen. Op de achtergrond kijkt de Romeinse keizer Heliogabalus in gouden gewaad onaangedaan toe hoe ze ten onder gaan in de verstikkende stortvloed. De rozen van Heliogabalus (1888) is zonder twijfel een van Lawrence Alma-Tadema’s bekendste doeken. Met een hoogte van 132 cm en een lengte van ruim twee meter is het ook een van zijn meest omvangrijke werken. Het werd geschilderd in opdracht van de Engelsman John Aird, parlementslid voor de Britse Conservatieve Partij en fervent kunstverzamelaar, die er een fors bedrag voor neertelde. Het schilderij gold als het topstuk van zijn collectie.
Gebruuskeerde elite
Het onderwerp van het doek, de uit Syrië afkomstige Heliogabalus, kwam als veertienjarige op de troon en regeerde slechts vier jaar voordat hij door de pretoriaanse garde ten val werd gebracht. Zijn verwoede pogingen om een lokale Syrische zonnegod aan het hoofd van het Romeinse pantheon te plaatsen en zich als diens priester-keizer te presenteren, riepen bij de Romeinen veel weerstand op. Zij voelden zich gebruuskeerd door een heerser die zo weinig respect voor hun religieuze tradities toonde. Heliogabalus werd vermoord, zijn onthoofde lichaam werd door de stad gesleept en in de Tiber gegooid. De Senaat sprak zodra hij dood was een formele vervloeking van zijn nagedachtenis uit, een damnatio memoriae.
Chinese zijde en bedenkelijke onderscheidingen
Reeds in de oudheid deden allerlei wilde verhalen over de wellust en extravagantie van de tienerkeizer de ronde. Hij zou hebben geweigerd een wollen toga te dragen, maar zich uitsluitend in dure Chinese zijde hebben gehuld. Tijdens zijn onmatige banketten werden exotische gerechten als nachtegalentongen en flamingohersenen opgediend. Ook zou hij zich in een bordeel in het paleis aan voorbijgangers hebben geprostitueerd en was het schijnbaar zijn gewoonte om ereambten te verlenen aan mannen die zich onderscheidden door de grootte van hun geslachtsdeel.
Waarom wijdde Alma-Tadema eigenlijk zo’n prestigieus doek aan de capriolen van deze relatief onbekende en obscure Romeinse keizer? En wie is toch die man, rechts op de voorgrond, met een volle rossige baard en vlechten in zijn haar, die zo intens naar de keizer staart? Je leest het in de volgende editie van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 3 maart aan als abonnee, bestel ‘m vanaf begin maart online of haal ‘m dan in de winkel.
Delen: