6 x dit viel ons op in het nieuws

Oude Grieken ontdekten mogelijk IJsland al
Op Medievalists.net lazen we deze week dat het niet de Vikingen waren die in de 9de eeuw als eerste voet aan wal zetten op IJsland, maar dat de Grieken hen meer dan 1200 jaar voor waren. De Griekse ontdekkingsreiziger Pytheas ontdekte toen Thule: een eiland dat op 6 dagen reizen vanaf Groot-Brittannië zou liggen en waaromheen grote ijsschotsen drijven. Expert in historische taalkunde aan de Universiteit van Navarra Andrew Breeze weet het zeker: Pytheas heeft het over IJsland. Helaas zijn de originele bronnen verdwenen en moeten we vertrouwen op geschriften die decennia na Pytheas' dood zijn geschreven. Over de jaren zou de naam Thymele, zoals Pytheas het volgens Breeze had genoemd, zijn verbasterd naar Thule. Thymele betekent zoveel als altaar of altaarplaat. Volgens Breeze verwees Pytheas hiermee naar het IJslandse landschap, dat met zijn kliffen en vulkanisch gesteente lijkt op de enorme altaren van Griekse tempels.
 

Geboortehuis verzetsstrijder Anton de Kom herbouwd
Het geboortehuis van schrijver en verzetsstrijder Anton de Kom zal worden afgebroken en herbouwd. Dat melden de nieuwswebsites Waterkant en Nu.nl. Het huis in Paramaribo is cultureel erfgoed en een monument, maar erg slecht onderhouden. Nu is er een originele bouwtekening gevonden en zal het vervallen huis opnieuw worden opgebouwd. De hoop is het huis op 22 februari 2023, de 125ste geboortedag van De Kom, op te leveren.

Verzegelde brief na meer dan 300 jaar toch gelezen
Op 31 juli 1697 stuurde Jacques Sennacques een brief aan zijn neef Pierre Le Pers, een Franse koopman in Den Haag. Hij vroeg om een officieel overlijdensbericht van Daniel Le Pers, maar Pierre zal dit nooit hebben gelezen. Meer dan 300 jaar later is de brief namelijk verzegeld en ongeopend onderdeel van de collectie van Beeld en Geluid. In een persbericht lazen we dat het een internationaal onderzoeksteam nu is gelukt om verzegelde brief te lezen, zonder deze te openen. Hiervoor gebruikten ze röntgen-microtomografie, een geavanceerde scantechnologie waarbij duizenden scans de ijzerdeeltjes in de inkt oppikten. Daarna openden ze de brief digitaal met een computergestuurd algoritme dat de puzzelstukjes in elkaar legde en kon Sennacques’ brief in 2021 eindelijk gelezen worden.

Primeur: plek voor vrouwelijke kunstenaars in Eregalerij Rijksmuseum
Voor het eerst is er in de Eregalerij van het Rijksmuseum Amsterdam plek voor vrouwelijke kunstenaars, onthult het museum in een persbericht. Zodra het museum weer open is kun je er schilderijen van drie 17de-eeuwse kunstenaressen bewonderen. Judith Leyster, Gesina ter Borch en Rachel Ruysch krijgen een permanente plek tussen hun collega’s Frans Hals, Johannes Vermeer en Rembrandt. ‘Vrouwen spelen een belangrijke rol in de cultuurgeschiedenis van Nederland. Zij ontbraken tot nu toe op de Eregalerij van het Rijksmuseum’, schrijft directeur Taco Dibbits. ‘Het stellen van nieuwe vragen en het bestuderen van andere bronnen en objecten levert een completer verhaal van Nederland op.’
 

Overblijfselen in WOII door Russen vermoorde nonnen ontdekt
Op de website van het Smithsonian Magazine lazen we dat onderzoekers de overblijfselen van drie nonnen hebben ontdekt in het Poolse dorpje Orneta. Zij zijn aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door het Rode Leger vermoord. Tegelijkertijd met het verdrijven van de nazi’s, grepen de Sovjettroepen de macht. Dat ging gepaard met een gewelddadige onderdrukking van de burgers. Honderdduizenden Polen hebben dat niet overleefd, waaronder de drie nonnen. De zusters Rolanda (Maria Abraham), Gunhilda (Dorota Steffen) en Bona (Anna Pestka) konden onder andere worden geïdentificeerd dankzij de kettingen, kruisen en religieuze kledingstukken ook zijn gevonden. Eerder vonden archeologen al de overblijfselen van andere zusters, die ook bruut om het leven zijn gebracht. Zuster Krzysztofora (Marta Klomfass) had 16 bajonetwonden en zowel haar ogen als tong waren uitgestoken.

Vroegmiddeleeuwse nederzetting in Utrecht gevonden
In de Utrechtse Oudwijkerdwarsstraat hebben archeologen woonsporen uit de 7de en 8ste eeuw gevonden, dat meldt de Gemeente Utrecht op haar website. In die tijd lag daar een voormalige oever van de Rijn en het lijkt erop dat er een grote nederzetting heeft gestaan met gebouwen van hout en leem. De vondst bestaat ook uit veel potscherven, dierenbotten, maalstenen en weefgewichten, net als zilveren en koperen munten en barnsteen. Nergens in Utrecht is ooit zoveel barnsteen op één plek gevonden. Dat maakt de vondst nog interessanter, want dit wijst mogelijk op nauwe contacten met het Oostzeegebied