Zo klinkt de muziek op de billen van Hiëronymus Bosch’ Tuin der Lusten

In de hel van Hiëronymus Bosch (1450-1516) staat een gigantische luit, die met zijn zware gewicht een van de vele zondaars verplettert. Op de billen van de zondaar heeft Bosch bladmuziek geschilderd. Hoe klinkt die bilmuziek uit de hel? Sinds kort weten we het.

Hiëronymus Bosch
‘Den duvelmakare’ werd hij wel genoemd. Hiëronymus ‘De schepper van duivels’ Bosch was een invloedrijke Zuid-Nederlandse kunstschilder, die tegenwoordig vooral bekend is om zijn satirische voorstellingen. De Tuin der Lusten (ca. 1480-1490) is een van zijn bekendste werken.
 

Hiëronymus Bosch, Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado
Hiëronymus Bosch, Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado


De Tuin der Lusten
Over de precieze betekenis van het schilderij worden kunsthistorici het maar niet eens. Wel zijn de meesten het eens over één ding: het schilderij verbeeldt de zondigheid van de mens. Als we de laatste inzichten mogen geloven, zien we de wereld vóór de zondeval, waar mensen nog geen enkel benul hadden van goed en kwaad.
 

Het drieluik dichtgeklapt. Hiëronymus Bosch, Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado
Het drieluik dichtgeklapt. Hiëronymus Bosch, Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado


Drieluik met vier schilderijen
Het drieluik bestaat uit vier schilderijen. Het eerste werk zie je als het drieluik is dichtgeklapt: de hemelbol met de (platte) aarde. Opengeklapt heb je links Adam en Eva in een fantasielandschap, dat eigenlijk op het middenpaneel doorloopt. Voor de bilmuziek moeten we op het rechterpaneel zijn, waar Bosch de hel heeft afgebeeld.

De hel van Bosch
In de hel voltrekt zich een bizar schouwspel van afstraffingen en martelingen. De luit wordt vergezeld door een even grote harp en draailier. Op deze drie instrumenten zijn mensen vastgebonden; ze worden gebruikt als martelwerktuigen. Onder de luit ligt het naakte figuur met bladmuziek op zijn of haar billen.
 

Fragment: de bilmuziek. Hiëronymus Bosch, detail uit Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado
Fragment: de bilmuziek. Detail uit Hiëronymus Bosch, detail uit Tuin der lusten (ca. 1480-1490). Bron: Museo del Prado


Zo klinkt de bilmuziek
De bladmuziek is een korte riff, die bedoeld is om herhaald te worden. Amelia Hamrick heeft de noten getranscribeerd en de muziek is helemaal in 15de-eeuwse stijl gearrangeerd. James Spalink heeft het vervolgens ingespeeld op luit, harp en draailier - de instrumenten die we kennen van het schilderij.
 

 

Delen: