Waarom trouwde stadhouder Maurits eigenlijk niet?
Aan het privéleven van stadhouder Maurits van Nassau (1567-1625) besteedden zijn biografen nauwelijks aandacht. Onterecht, schrijft historicus Arjan Nobel in het aprilnummer van Geschiedenis Magazine. Want het had verstrekkende gevolgen voor de Oranjedynastie.
De kleine Maurits werd geboren in een slecht huwelijk. Hij zag het levenslicht op 14 november 1567 op de Dillenburg, het stamslot van de Nassaus, als zoon van Willem van Oranje en Anna van Saksen. De verhoudingen tussen zijn ouders waren toen al gespannen. In 1568 vertrok zijn vader naar het slagveld, terwijl zijn moeder uitweek naar Keulen. Maurits bleef achter op de Dillenburg, onder de hoede van zijn oom Jan van Nassau, die hij aansprak als ‘Monsieur mon père’.
In 1571 liep het huwelijk tussen Willem van Oranje en Anna van Saksen definitief op de klippen. Na een affaire tussen Anna en haar raadsheer Jan Rubens weigerde Oranje zich nog langer met zijn vrouw in te laten. Anna werd opgesloten en overleed in 1577, lichamelijk uitgeput, geestelijk gesloopt.
Maurits groeide dus op zonder moeder, en ook zijn vader moest hij het grootste gedeelte van zijn jeugd missen. Hoewel we over Maurits’ privéleven niet zo goed zijn ingelicht als over dat van Willem van Oranje – er zijn bijvoorbeeld minder brieven van hem bekend – kunnen we aannemen dat het gemis van zijn ouders grote invloed had op zijn ontwikkeling en latere leven. Dit gold evenzeer voor de moordaanslagen op zijn vader: de eerste keer, in 1582, raakte Willem ernstig gewond, twee jaar later maakten drie kogels alsnog een einde aan zijn leven.
Als zestienjarige stond Maurits ineens aan het hoofd van de familie. Die rol vervulde hij met verve. Het werd zijn levensdoel om ‘de eere en digniteyt [waardigheid] van onsen huyse des te beter in toecomende tijden te doen conserveren’. Het devies dat hij aannam en zijn hele leven zou uitdragen, lag in het verlengde hiervan: ‘Tandem fit surculus arbor’ (Uiteindelijk wordt het twijgje een boom).
Tegenwoordig zou je zeggen: zo’n jeugd moet wel invloed hebben op de rest van zijn leven. Maar hoe was dat voor Maurits? En hoe zat het precies met zijn onstuimige liefdesleven? Je leest het in het aprilnummer van Geschiedenis Magazine, meld je voor 8 april aan als abonnee of haal ‘m eind april in de winkel.
Delen: