Ook Stalin zag Finland als de ideale buffer en dat leidde tot de Winteroorlog van 1939

Het luchtalarm in Helsinki ging op 30 november 1939 om half elf ’s ochtends af. Russische bommenwerpers daalden neer uit het winterse wolkendek en lieten hun bommen vallen op de Finse hoofdstad. Talloze gebouwen gingen in vlammen op. Drie uur eerder was de Russische invasie van Finland begonnen. Een half miljoen soldaten en vijfduizend tanks rukten op over drie verschillende fronten.
 

 

Stalins generaals dachten slechts een paar weken nodig te hebben om de ‘kwaadaardige fascistenkliek’ in Helsinki te verdrijven. De Russische inval in Polen in september was immers ook een fluitje van een cent geweest. De overwinningsparade in Helsinki stond gepland op 18 december 1939, de 61ste verjaardag van Stalin. De componist Dmitri Sjostakovitsj had in opdracht alvast een stuk geschreven voor bij de overwinningsmars van het leger.

Grootvorstendom Finland
Stalin meende volledig in zijn recht te staan. In 1917 was het Russische Rijk gedesintegreerd in de chaos van de revolutie en de daaropvolgende burgeroorlog. Polen, Estland, Letland, Litouwen en Finland hadden zich onafhankelijk verklaard. Stalin was van mening dat die verloren provincies de ideale buffer waren geweest en wilde de grenzen van voor 1917 herstellen.

Op 23 augustus 1939 gooide hij het daarom op een akkoordje met Hitler. In een geheim protocol bij hun niet-aanvalsverdrag, het beruchte Molotov-Ribbentroppact, verdeelden zij Europa. De Duitse Wehrmacht veroverde het westelijk deel van Polen, het Rode Leger pikte het oosten in. Nadat vervolgens ook de Baltische staten onder Sovjetbewind waren gedwongen, richtte Stalin zijn vizier ondanks een niet-aanvalsverdrag op Finland.

 

 

De inval
De paranoïde Stalin vertrouwde de Finse regering echter voor geen cent en raakte er in de loop van de jaren ‘30 van overtuigd dat een militair zwak neutraal Finland een bedreiging vormde als mogelijke springplank voor een Duitse invasie. Leningrad – het huidige Sint-Petersburg – lag maar 32 km van de grens. Om meer ‘veiligheidsgaranties’ van de Finnen los te krijgen, oefende de Russische minister van Buitenlandse Zaken Vjatsjeslav Molotov grote diplomatieke druk uit. Hij eiste dat de zuidelijke grens naar boven zou opschuiven in ruil voor Russisch grondgebied in het hoge noorden. Bovendien moesten de Finnen hun zogeheten Mannerheim-linie slopen, de verdedigingswerken in het grensgebied bij Leningrad waar ze sinds 1920 aan hadden gewerkt.

Toen de Finnen weigerden een vazalstaat te worden, lokte het Kremlin een conflict uit. Russische artillerie beschoot eind november het eigen grensdorpje Maynilo en Moskou eiste excuses van de verbouwereerde Finnen. Die weigerden uiteraard. Vier dagen later viel het Rode Leger hun land binnen.

In het volgende Geschiedenis Magazine lees je meer over de overeenkomsten en parallellen tussen de Winteroorlog die volgde en de huidige oorlog in Oekraïne. Poetin voerde namelijk een voor de Finnen angstwekkend herkenbaar scenario uit, wat een NAVO-lidmaatschap voor Finland ineens niet meer zo’n taboe maakte. Meld je voor donderdag 1 september aan als abonnee, bestel ‘m vanaf begin september online of haal ‘m dan in de winkel.