In dit nummer
Ivan de Verschrikkelijke: tiran of groots staatsman?
Op portretten heeft Ivan IV veelal een merkwaardige blik in de ogen. Sommige historici bestempelen hem als waanzinnig. Vermoordde hij niet zijn zoon? Ivo van de Wijdeven legt uit waarom de eerste Russische tsaar in Rusland een heel andere reputatie heeft: als groots veroveraar en grondlegger van de moderne staat. Voor Vladimir Poetin is Ivan de Verschrikkelijke een inspiratiebron.
Westerbork
We vieren 75 jaar bevrijding. Voor Joden die in 1945 uit de kampen of de onderduik terugkeerden, was dat juist een bittere tijd. Hun familie en vrienden waren vermoord, hun bezittingen verdwenen, hun huizen door anderen bewoond. In de nieuwe rubriek ‘De vele gezichten van Kamp Westerbork’ staat Gerdien Verschoor stil bij de wrange bijsmaak van de bevrijding.
De halve bevrijding van Antwerpen
Toen de Britten Antwerpen in september 1944 bevrijdden, hoopte de bevolking dat het oorlogsgeweld voorbij was. Marco Middelwijk laat zien dat de Duitse terreur nog lang niet was afgelopen: de V1’s en V2’s bleven vele burgerslachtoffers eisen.
Vergeten Waternoodsrampen
Elke eerste februari herdenken we de Watersnoodramp van 1953. Het is nu 67 jaar geleden dat de storm, het springtij en de verwaarloosde dijken samen 1836 doden eisten en de aanzet vormden tot het ingrijpende Deltaplan. Deze ramp is terecht in ons collectieve geheugen gegrift, maar andere zijn we vergeten. Hoe onterecht dat is, laat Bina Ayar zien aan de hand van drie rampen die minstens zo dramatisch verliepen en soms net zulke belangrijke structurele gevolgen hadden als De Ramp van ’53.
Wat als Xerxes had gewonnen?
Oudheidkundige Jona Lendering neemt mythen en werkelijkheid over de Griekse overwinning in de Perzische Oorlogen onder de loep. Klopt het algemene beeld wel dat de Grieken 2500 jaar geleden zo westerse beschaving hebben gered? Is het wel zo dat de Grieken de enige hoop waren op rede, vrijheid en gerechtigheid en dat onder de arrogante en despotische Perzen slechts onderdrukking zou wachten?
De echte held van 1848
Was Thorbecke wel dé auteur van de grondwet van 1848 en grondlegger van de parlementaire democratie in Nederland? Mathijs de Waardt vindt het tijd voor een andere visie. Anderen leverden een minstens zo belangrijke bijdrage. Met name Dirk Donker Curtius: hij had contact met journalisten die koning Willem II afpersten vanwege zijn homoseksuele contacten. Omdat hij met een been in de onderwereld stond en de koning dat wist, kon Curtius in 1848 als ‘oliemannetje’ optreden.
1695 Brussel geslachtofferd
De Grote Markt van Brussel is een van de mooiste pleinen ter wereld. Zonder de vijandschap tussen de Franse koning Lodewijk XIV en stadhouder Willem III had het er echter heel anders uitgezien, doet Edward De Maesschalck uit de doeken.
De Ambonse Moord
VOC ging tot het uiterste om het kruidnagelmonopolie op Ambon te krijgen. In 1623 martelden en executeerden de Nederlandse autoriteiten op het eiland zelfs hun eigen (Japanse) huurlingen en Engelse handelaren. Was er echt een samenzwering, zoals de VOC beweerde? Tristan Mostert neemt de laatste inzichten over deze beruchte cold case onder de loep.
Een Dry January van dertien jaar
Honderd jaar geleden ging de Drooglegging in Amerika van start. Hoe hielden de Amerikanen dat uit? Simpel. Door de wet aan hun laars te lappen. Maar het werd wel lastiger. Geen wonder dat de cocktail uit deze tijd stamt: met wat zoete limonade proefde je de slechte kwaliteit van de alcohol niet zo. Marianne Mooijweer neemt ons mee op de sluiproutes naar een borrel.