Hoe niet Thorbecke maar Donker Curtius de grondwetsherziening afdwong
Thorbecke was de auteur van de grondwet van 1848 en de grondlegger van het liberalisme en de parlementaire democratie in Nederland. Zo staat het althans in de schoolboeken. Mathijs van de Waardt vindt het echter tijd voor een andere visie. Inderdaad was Thorbecke voorzitter van grondwetscommissie die koning Willem II had ingesteld, maar anderen hadden een minstens zo belangrijke bijdrage aan de herziening. Dirk Donker Curtius stond met een been in de onderwereld en daarom kon uitgerekend hij in 1848 als ‘oliemannetje’ optreden.
Pleiter voor persvrijheid
Koning Willem I regeerde de eerste jaren van het Koninkrijk der Nederlanden als een verlicht autocraat. Hij had weinig op met een mondige Tweede Kamer en oppositionele dagbladpers. Kritische stemmen waren er in die tijd vooral te horen in de Zuidelijke Nederlanden, het latere België. Een van de weinigen in de Noordelijke Nederlanden die kritiek leverden op het autoritaire bewind, was Dirk Donker Curtius (1792-1864), een Haagse liberale advocaat die in rechtszaken voor persvrijheid pleitte, brochures met hervormingsvoorstellen publiceerde en artikelen schreef in de Arnhemsche Courant, om haar radicaal-liberale toon berucht in regeringskringen. Niet toevallig had hij veel contact met zijn Zuid-Nederlandse collega’s en was hij in Brussel toen hier op 25 augustus 1830 de revolutie uitbrak die tot de Belgische onafhankelijkheid zou leiden.
Samenwerken met radicale journalisten
Willem I weigerde de Belgische onafhankelijkheid te erkennen en in 1840 volgde Willem II zijn gedesillusioneerde vader op. Hoewel de nieuwe koning iets liberalere sympathieën had, gingen zijn hervormingen Donker Curtius niet ver genoeg. Hij liet zich daarom steeds scherper over de politieke actualiteit uit. Daarbij schuwde hij de samenwerking met radicale journalisten niet, ook al stonden die destijds niet in hoog aanzien. Zo was hij de advocaat van Eillert Meeter, redacteur van de Tolk der Vrijheid en De Ooijevaar, en Adriaan van Bevervoorde, die achter Asmodée en De Burger zat. Beiden werden meermalen wegens persdelicten zoals laster en smaad veroordeeld. De straffen waren niet mals: wie schuldig werd bevonden, kon vijf jaar gevangenisstraf krijgen. Donker Curtius verdedigde hen niet alleen voor de Hoge Raad, ook schreef hij artikelen in hun kranten.
Revolutionaire plannen
Donker Curtius begon op te vallen en de autoriteiten gingen hem in de gaten houden. In 1845 tekende de Haagse politiecommissaris op dat hij samen met Meeter naar Scheveningen reed om daar onder het genot van veel drank revolutionaire plannen te smeden. Volgens hem wilden de twee het bewind van koning Willem II omverwerpen, waarbij Meeter onder het volk zieltjes zou winnen en Donker Curtius aanhaang zou zoeken binnen de gegoede burgerij. Dit was niet waar, maar het hielp niet dat bij een inval in Meeters huis brieven van Donker Curtius werden gevonden.
Wat stond er in die brieven? En wat voor een rol speelde Donker Curtius uiteindelijk bij de herziening van de grondwet? Lees het in ons januarinummer, vanaf de 17e in de boekhandel. Geschiedenis Magazine thuis ontvangen? Dat kan heel voordelig: 1 jaar Geschiedenis Magazine van 1 jaar (8 nrs) van € 67,50 voor slechts € 38,95 én cadeaus.
Delen: