Elizabeth I en Mary Queen of Scots, onvermijdelijke rivalen
Op 1 februari 1587 tekende Elizabeth I van England het doodvonnis voor haar verre nicht Maria I Stuart, ook bekend als Mary, Queen of Scots. Een week later besteeg Maria, 44 jaar oud, een provisorisch schavot dat was opgesteld in de grote zaal van Kasteel Fotheringhay, waar ze sinds haar proces in september 1586 gevangen werd gehouden. Nadat een ambtenaar het vonnis had voorgelezen en Maria had gebeden, verwijderde de beul, geholpen door een hofdame, Maria’s bovenkleding. Haar onderkleding was zonder twijfel bewust gekozen: bloedrood, de kleur van het martelaarschap in de katholieke kerk. Ze legde haar hoofd op het blok, haar ziel in Gods handen, en werd onthoofd. Maria en Elizabeth hadden in het verleden geprobeerd om diplomatieke banden te onderhouden. Wat ging er mis? In het volgende Geschiedenis Magazine legt Clodagh Murphy het uit.
De twee koninginnen waren felle rivalen, maar kwam hun conflict voort uit tegengestelde persoonlijkheden? Vaak valt te lezen dat de warmbloedige, naïeve en impulsieve Maria regeerde vanuit haar hart. Elizabeth zou juist vanuit haar verstand heersen en wordt vaak weggezet als mannelijk of als feeks. Maar dit is veel te simpel voorgesteld.
Waren ze dan misschien slachtoffer van de patriarchale cultuur? Waren ze een speelbal? Werden ze geniepig tegen elkaar opgezet door hun mannelijke adviseurs, die zelf macht wilden en weerzin voelden tegen vrouwelijke heersers? Dit is het uitgangspunt van Josie Rourkes film Mary, Queen of Scots (2018), maar ook dat beeld is te eenzijdig.
De verhouding tussen de vorstinnen was veel complexer. Ze hadden hun eigen politieke agenda en waren beiden sterk van hun eigen gelijk overtuigd. Een keten van onfortuinlijke gebeurtenissen en onhandige beslissingen voedde een groeiend wederzijds wantrouwen, maar ze begonnen hun briefwisseling in 1559 op een vriendschappelijke toon. Beiden stuurden aan op een persoonlijke ontmoeting binnen afzienbare tijd en schreven expliciet, vermoedelijk naar waarheid, dat ze uit waren op goede betrekkingen. Die ontmoeting is er nooit gekomen.
Dat Maria katholiek was en Elizabeth protestants, maakte hun relatie ingewikkeld. Ze leefden in de tijd van de godsdienstoorlogen, waarin een goede of zelfs maar beleefde omgang tussen vorsten van verschillende religies hoe dan ook een hele opgave was. Maar de angel was Maria’s Tudorbloed: ze was een achterkleindochter van Hendrik VII en maakte aanspraak op de Engelse troon.
‘Een keten van onfortuinlijke gebeurtenissen en onhandige beslissingen’. Wat is er gebeurd? Hoe heeft het zo ver kunnen komen dat Maria op het schavot terechtkwam, terwijl het Elizabeth die door velen als ‘onwettig staatshoofd’ werd gezien? Je leest het in het volgende Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 13 oktober aan als abonnee, bestel ‘m half oktober online of haal ‘m dan in de winkel.
Delen: