‘Echte’ oorsprongsverhaal ontbreekt in oudste Bijbels
De laat-Romeinse versie van de Bijbel van de Leidse universiteitsbibliotheek blijkt nauwkeuriger gekopieerd te zijn dan gedacht. Unieke tekens illustreren hoe de tekst een bewerking is van een verdwenen oerversie. Opvallend: het uit alle oudste Bijbelcodices verdwenen oorsprongsverhaal wijkt af van de overgeleverde versie. De verschillen werpen een unieke kijk op de manier waarin de vroege christenen in discussie met de Joden schaafden aan hun Bijbelversie.
Het verdwenen oorsprongsverhaal is alleen nog bekend van de versie uit de jongere (5de-eeuwse) Codex Alexandrinus en Hebreeuwse codices. Nieuw onderzoek suggereert dat de schrijvers van de laat-Romeinse codex een oudere, afwijkende versie van het oorsprongsverhaal voor ogen hadden. Dat ontdekte Tom Buijtendorp, die er het boek - historische fictie - De geheime oorsprong over schreef.
De vroege christenen voerden fel debat met de Joden over interpretaties en verschillende versies. De Leidse Codex Sarravianus is veruit de oudst bewaard gebleven bijbelkopie. In deze Bijbel staan tekens bij passages die zijn ingevoegd of verplaatst ten opzichte van het verdwenen origineel. Mogelijk was het een discussiebijbel die was gemaakt als ondersteuning in het debat. Toekomstig DNA-onderzoek kan mogelijk aangeven of de codex uit Caesarea in het huidige Israël stamt, waar aan de brontekst gesleuteld zou zijn.
Tot voor kort was de overtuiging dat de codextekst en tekens zeer onzorgvuldig waren gekopieerd. Bij herbestudering bleek echter dat de eerste drie boeken, waaronder het bewaarde deel van Genesis, wel degelijk betrouwbaar zijn. Een recent uitvoerig gepubliceerd papyrusfragment wijst er bovendien op dat de Leidse Codex Sarravianus mogelijk een beeld geeft van de situatie begin 4de eeuw, toen het christendom nog in opkomst was.
Het oorsprongsverhaal ontbreekt in de Codex Vaticanus en de Codex Sinaiticus, de oudste compleet bewaard gebleven Bijbels die dateren uit de vierde eeuw na Christus. Het ontbreekt ook uit de iets jongere Codex Ambrosianus.
Voor verdere informatie:
- Zelf kijken? De Leidse Codex Sarravianus is onlangs volledig gedigitaliseerd.
- Geschiedenis Magazine 2021-5, pagina 8.
- Tom Vanderlaken, De geheime Oorsprong (2021), pagina’s 49-56, 276, 368-370 en 372 (met literatuur).
Delen: