Drie vragen aan: Onno van Nijf
In Drie vragen aan… interviewen we historici over hun meest recente onderzoek aan de hand van drie vaste vragen: Waar bent u mee bezig? Wat heeft u ontdekt? En waarom is dit belangrijk? Deze keer is de beurt aan Onno van Nijf. Van Nijf doet onderzoek naar sport, atletiek en festivals in de oudheid. Hij is hoogleraar Oude Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen. Daarnaast is hij lid van het programma Anchoring Innovation van OIKOS, waarin Nederlandse classici en oudheidkundigen zich buigen over innovatieprocessen in de Oudheid.
Waar bent u momenteel mee bezig?
Ik ben bezig met een onderzoek naar sport, atletiek en festivals in de oudheid. Dit doe ik onder meer in het kader van een groot door NWO gefinancierd onderzoeksproject dat ik samen met mijn collega Christina Williamson heb gestart: “Connecting the Greeks: multi-scalar festival networks in the Hellenistic world*”. Dit project gaat over de rol van atletische sportfestivals in de Hellenistische periode. In die periode was er een enorme groei in het aantal Griekse sport festivals, die lijken op de Olympische Spelen.
De hypothese is dat deze festivals en sportwedstrijden onderdeel uitmaakten van een globale sport-en festivalcultuur. Wij denken dat die cultuur een belangrijk element was in de culturele eenwording en de politieke connectiviteit van de Hellenistische wereld, en later ook van het Romeinse Rijk. We gaan dit proces op verschillende niveaus onderzoeken, door te bekijken wat zo’n sportfestival doet op lokaal niveau, hoe het werkte en wat deze festivals betekenden voor het publiek en de deelnemers. Daarnaast onderzoeken we hoe de festivals bijdroegen aan de ontwikkeling van een regionale identiteit in gebieden met allerlei onafhankelijke steden, en en welke rol ze speelden in de representatie van Hellenistische vorsten en later in het Romeinse rijk.
Wat heeft dit onderzoek tot nu toe opgeleverd?
Het project is net gestart, maar eén van de belangrijkste hypotheses die we testen is dat het voorgenoemde proces te analyseren valt door middel van netwerkanalyse. Wij denken dat zo’n analyse ons in staat stelt dit proces over de eeuwen heen te volgen. Één van de dingen die we daarvoor doen, is het in kaart brengen van de bewegingen en de activiteiten van atleten en andere bezoekers van de festivals. Daarvoor zijn we bezig met het maken van een database van alle atleten uit de oudheid. Op die manier kan je onderzoeken waar ze vandaan kwamen, waar ze heen gingen en wat ze gedaan hebben. Deze database, www.connectedcontest.org, is al gedeeltelijk online. Hierop is al van honderden atleten te zien waar ze vandaan kwamen en wat ze deden.
Waarom is het belangrijk dat dit aan het licht komt?
Ik denk dat dit project van belang is op verschillende niveaus. Het biedt een andere kijk op processen van culturele identiteitsvorming en connectiviteit in de oudheid. Sport en festivals speelden toen bijvoorbeeld een rol in internationale diplomatieke processen. Meestal kijken historici op deze gebieden vooral naar zaken zoals oorlogen. We willen met dit onderzoek laten zien dat festivals een belangrijke rol kunnen spelen in nationale en culturele eenwording.
Verder biedt dit onderzoek een frisse blik op de traditionele sportgeschiedenis. De meeste moderne sporthistorici hebben het idee dat sport als een globaal fenomeen eigenlijk alleen in de moderne tijd voorkomt. We willen laten zien dat het beeld op zijn minst complexer is, en dat er op dit gebied al allerlei dingen in de oudheid gebeurden.
Het derde punt waar het onderzoek aan bijdraagt, is de toepassing van netwerktheorie op de bestudering van de oudheid. Dit onderzoek maakt gebruik van een innovatieve benadering die theoretische en methodologische vernieuwing kan brengen bij het bestuderen van de oudheid.
[*] De projectleiders zijn Onno van Nijf en Christina Williamson. De promovendi zijn Tom Britton en Adam Wiznura . Het verwante promotieonderzoek Robin van Vliet wordt gefinancierd door het Oikos / Anchoring Innovation programma https://www.ru.nl/oikos/anchoring-innovation/.
Delen: