Brieven, borduurwerken en tekeningen uit het Oranjehotel

Het Oranjehotel was een strafgevangenis in Scheveningen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog sloot de Duitse bezetter hier verzetsstrijders, communisten, Joden, Jehova's getuigen en zwarthandelaren op. In totaal zaten er 25.000 gevangenen in het Oranjehotel. Het kreeg pas deze (bij)naam vanaf 1940, als eerbetoon aan de mensen die hier vastzaten. Oranje stond als naam van de koninklijke familie symbool voor het verzet tegen de Duitse bezetters.

Online in te zien
De collectie van het NM Oranjehotel bevat circa 500 documenten en voorwerpen. Daarvan is 20% inmiddels online te bekijken. De collectiestukken zijn te vinden op de website van het Nationaal Monument Oranjehotel en op het platform oorlogsbronnen.nl. Je kunt daar egodocumenten – dagboeken, briefkaarten, gedichten en (smokkel)brieven – en officiële documenten inzien. De online collectie wordt nog verder uitgebreid.

‘Laatste groet van Rauter’
Het NM Oranjehotel licht enkele opvallende collectiestukken uit waaronder een bedankkaart van Hanns Albin Rauter aan zijn bewaker Jacobus Mulder. Rauter was tijdens de Duitse bezetting de ‘höherer SS- und Polizeiführer Nordwest en Generalkommissar für das Sicherheitswesen’. Hij was in deze functie verantwoordelijk voor de vervolging van het verzet en mede-aanjager van de Jodenvervolging. Na de Tweede Wereldoorlog werd hij gevangengezet in het Oranjehotel en ter dood veroordeeld. In de nacht voor zijn executie in 1949 schreef hij deze bedankkaart aan zijn bewaker.

Vuile was
Een ander opmerkelijk collectiestuk is een smokkelbriefje geschreven door Jacob Wesselius. Jacob werd onder andere ervan beschuldigd verzetsmensen te hebben geholpen met onderduiken. In het Oranjehotel schreef hij tussen mei en september 1941 brieven aan zijn vrouw Trijntje Wesselius-Vos. In de brieven vertelde hij over zijn verhoor en dat hij twijfelde om juridische bijstand te zoeken: ‘Mijn buurman naast me raadt mij aan een advocaat te nemen. Ik weet het nog niet, dit laat ik aan jullie over,’ schrijft Jacob. De brieven smokkelde hij naar buiten via de vuile was.

Codeschrift op wc-papier
Ook het smokkelbriefje van Frits van der Schrieck is online te bekijken. Hij was rechtenstudent in Leiden. Tijdens zijn gevangenschap in het Oranjehotel las hij een boek over het Nederlands staatsrecht; op een stukje wc-papier maakte hij in codeschrift aantekeningen van wat hij wilde nazoeken.

Borduurwerken en zakhorloges
Naast (smokkel)brieven vind je in de online collectie persoonlijke voorwerpen, waaronder een borduurwerk van de 53-jarige Bep Boon-Mees. Ze werd in juni 1942 gearresteerd en in het Oranjehotel gevangengezet. Op een klein stukje van een strozak borduurde ze figuren van alledaagse spullen uit het Oranjehotel zoals een stoffer en blik, kleding en kaarten. Ook is het zakhorloge van Herman Holstege te zien. Holstege was tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van ‘De Vonk’, de communistische verzetsgroep in Den Haag. Hij werd op 1 augustus gearresteerd en gevangengezet in het Oranjehotel, daar overleed hij op 3 september 1942 aan de gevolgen van mishandeling. Het zakhorloge heeft nog bloedsporen. 

Meer documenten en voorwerpen zijn te vinden op de website van het Nationaal Monument Oranjehotel en op het platform oorlogsbronnen.nl.