Willemstad brandt. Hoe een staking op Curaçao veranderde in een volksopstand
Trinta di mei – 30 mei 1969: In de ochtend verzamelen ongeveer 4000 arbeiders van Shell zich bij de Isla-raffinaderij op Curaçao voor een staking. Directe aanleiding is het stagneren van de onderhandelingen over een nieuwe CAO. De stakers vertrekken richting het regeringscomplex Fort Amsterdam. Onderweg verandert de staking in een volksopstand. Willemstad staat letterlijk en figuurlijk in brand. Hieronder kijk je het Nederlandse polygoonjournaal over deze Trinta di mei. In het juni-nummer van Geschiedenis Magazine lees je verder over de geschiedenis van de grote olieraffinaderij en de impact ervan op de bevolking van Curaçao.
Dat een staking vanwege stroeve CAO-onderhandelingen zich kon ontwikkelen tot een volksopstand van formaat, had bredere maatschappelijke en economische oorzaken. In de jaren zestig raakte de economie van Curaçao in het slop en nam de koopkracht van de bevolking af. Ook Shell, die sinds 1915 een grote raffinaderij had op het eiland, ontsloeg veel arbeiders. Een deel werd via onderaannemers, tegen een lager loon en onder slechtere arbeidsvoorwaarden, weer in dienst genomen. Anderen raakten hun baan door de automatisering helemaal kwijt.
Daar kwam bij dat de komst van de olie-industrie naar het eiland de oude tegenstellingen tussen de zwarte bewoners en de witte en lichtgekleurde elites alleen maar had vergroot. Shell nam liever migranten in dienst dan de lokale bevolking die er al woonde en die dan ook veel minder profiteerde van de raffinaderij. Maar ook de nieuwkomers waren niet best af: de arbeiders werden vlak bij de raffinaderij ondergebracht, waar de huizen krap waren en de lucht ernstig vervuild. Het was vooral de witte, veelal Nederlandse, elite die de vruchten plukte. Zij vestigde zich in afgesloten villawijken, waar zwarte mensen alleen naar binnen mochten als ze werden opgehaald door een witte bewoner.
Op Trinta di mei breiken de spanningen het kookpunt: eenmaal onderweg naar het regeringscentrum, wordt de groep stakers steeds groter en baldadiger. De politie probeert de opstand met geweld neer te slaan. Uiteindelijk vallen er twee doden en tientallen gewonden. In Willemstad gaan aan beide zijden van de baai, zowel in Otrabanda als Punda, in vlammen op.
Het Nederlandse Polygoonjournaal bericht – tegen de achtergrond van dramatische muziek – uitgebreid over de staking, opstand en brand, en over de Amerikaanse toeristen op het eiland:
Werkt de video niet? Klik hier.
Enkele dagen na de opstand biedt de gouverneur van Curaçao, Cola Debrot, zijn ontslag aan. Trinta di mei wordt inmiddels gezien als het begin van de Afro-Curaçaose emancipatie en heeft geleid tot de opkomst van nieuwe, zwarte, en vaak populistische, leiders.
Delen: