In dit nummer
WOII: Duitse V1 en V2 zaaien dood en verderf in Londen en Antwerpen
Ynskje Penning
De grootschalige geallieerde bombardementen op Duitse steden die in 1940 begonnen, veroorzaakten veel leed maar riepen ook heftige wraakgevoelens op bij de nazi’s. Hun antwoord: de Vergeltungswaffen. Deze V1’s en V2’s richtten vanaf 1944 enorme schade aan en maakten vele duizenden slachtoffers. Ze werden nogal eens van Nederlandse en Belgische bodem afgeschoten. Afweer was vrijwel onmogelijk.
Minispecial: het Rampjaar 1672
Olaf van Nimwegen en Rein Brobbel
In 1672 werd de Republiek aangevallen door Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen: het begin van de Hollandse Oorlog (tot 1679) en de Derde Engelse Zeeoorlog (tot 1674). Volgens het Nederlands gezegde was "het volk redeloos, de regering radeloos en het land reddeloos" in dat gewelddadige jaar 1672. De troepen van koning Lodewijk XIV en stadhouder-koning Willem III van Oranje en hun bondgenoten belegerden steden, vochten veldslagen uit en dwongen de boeren om de soldaten en hun paarden te voeden en verzorgen. Hoe beleefden burgers deze tijd? En hoe was het eigenlijk tot dat Rampjaar gekomen?
Stalins favoriete volkszanger verbannen naar de goelag
Michel Krielaars
Razend populair was hij, Vadim Kozin. Miljoenen Russen, onder wie dictator Jozef Stalin, hielden van zijn sentimentele volksliedjes. Kozin trad ook op in het Kremlin en in Stalins datsja. Dan zong de dictator, die in zijn jeugd bij koren had gezeten, graag met hem mee. Maar in 1944 werd Vadim Kozin naar de goelag gestuurd. Wat was er gebeurd?
Domitianus: de vergeten Romeinse keizer
Joost Vermeulen
Domitianus was eind eerste eeuw de keizer van het Romeinse rijk. Zijn regeringsperiode (81-95 na Chr.) geldt samen met die van zijn vader Vespasianus en zijn broer Titus als een van de gouden tijden van het imperium. Hij bouwde het Rome dat we vandaag de dag nog kennen. Zo gaf hij opdracht voor zijn immense luxe paleis op de Palatijn, de boog van Titus en het atletiekstadion dat zijn vorm gaf aan het huidige plein Piazza Navona. Het iconische Colosseum werd in zijn tijd afgebouwd. Waarom werd hij dan toch vermoord en na zijn dood bespot, verguisd en uiteindelijk vergeten?
Koning Willem I helpt gewiekste baron een handje
Lauren Lauret
Jan van Lynden van Hoevelaken (1766-1841) was een regent van de oude stempel, maar ook een pragmatisch politicus. Hij zat pas vier jaar in de Staten-Generaal toen zijn broodheer, stadhouder Willem V, vluchtte voor de naderende Franse legers. Van Lyndens rol leek uitgespeeld. Maar na de Franse tijd maakte hij een comeback, met de hulp van koning Willem I. Hij kreeg veel voor elkaar, al moest hij tandenknarsend accepteren dat de jacht niet langer een adellijk voorrecht was.
Paus Adrianus VI: de eerste – en enige – Nederlandse paus
Twan Geurts
1522: de nieuwe paus bewoont met tegenzin zijn vorstelijke appartementen in het Apostolisch Paleis. Liever had hij een eenvoudige woning met een tuin als residentie betrokken. Zijn leven volgt het vaste ritme waar ook kloosterlingen zich aan moeten houden, en hij eet zijn maaltijden vaak alleen. ‘Niets dan bier en kabeljauw’ fluisteren de Romeinen verbaasd. Hoe redt Adrianus van Utrecht zich in Rome?
De strenge regels van de experimentele archeologie
Joost Vermeulen
Halverwege de 19de eeuw troffen archeologen in Engeland en Scandinavië enorme bronzen objecten uit de ijzertijd aan. Het leken wel bovenmaatse tuba’s. Om erachter te komen of dat kon kloppen, werden ze nagemaakt. Toen een trompettist enkele tonen uit een replica wist te krijgen, stond het voor de archeologen vast dat hun vondst in de ijzertijd inderdaad als muziekinstrumenten gebruikt waren. Dit was het begin van de experimentele archeologie, die nog altijd bestaat. Tegenwoordig trekken onderzoekers echter een stuk minder snel conclusies. In het aankomende nummer lees je waarom.
Eise Eisinga. Waarom bouwde hij zijn beroemde Planetarium?
Bart Lankester
In 1774 geloofden veel mensen dat er iets verschrikkelijks stond te gebeuren. Misschien zou het hele zonnestelsel vernietigd worden, want uit de baan van de planeten maakten voorspellers op dat er op 8 mei een paar met de zon gingen samensmelten. Volgens een bekend verhaal bouwde de sterrenkundige Eise Eisinga in zijn huis in Franeker een bewegend model van de sterrenhemel, om te bewijzen dat dat kosmische geweld helemaal niet kón plaatsvinden. Geschiedenis Magazine interviewt de eerste Eisinga-biograaf Arjen Dijkstra.
Kamp Urk, nieuw extra beveiligd ‘interneringsdepot’ 1915
Mandy van Dijk
Alle militairen die tijdens de Eerste Wereldoorlog de Nederlandse grens overstaken, moesten worden vastgehouden. Anders kon Nederland zijn status als neutraal land verliezen en dreigde een invasie door Duitsland. Hoe ondergingen die militairen dat? En waarom was het nodig om in 1915 een nieuw, streng kamp op Urk te openen? Je leest het in ons komende nummer.
De man die Atjeh eronder kreeg
Bart Lankester interviewt Snouck Hurgronje-biograaf Wim van den Doel
Christiaan Snouck Hurgronje (1857-1936) was een Leidse professor die eind 19de eeuw zijn studeerkamer verruilde voor ‘het veld’: de wereld van de islam. Hij ging, besneden en wel, naar Mekka om er de pelgrims te bestuderen en werd later de belangrijkste adviseur van het koloniaal bestuur in Nederlands-Indië. In Atjeh, Noord-Sumatra, woedde een guerrilla oorlog met de islamitische bevolking en Snouck Hurgronje werd samen met majoor (en later gouverneur-generaal) Van Heutsz de architect van de bloedige onderwerping van Atjeh. Daarmee vestigde Nederland definitief zijn bestuurlijke macht in de gehele Indonesische archipel.
De oudheid komt tot leven bij Alma-Tadema
Martijn Icks
De Friese Lawrence Alma-Tadema (1836-1912) stond bekend als 's werelds beste schilder van marmer en graniet. Zijn realistische stofuitdrukking en historische nauwkeurigheid waren beroemd. Alma-Tadema had groot succes met zijn doeken vol mooie, welgestelde Grieken en Romeinen. ‘Victorianen in toga’ zijn ze genoemd. Maar klopt dat degelijke imago wel? We openen de nieuwe serie waarin we zijn werk bekijken met een schilderij waarin voor die tijd pikante verwijzingen zijn te vinden.
En ook: Duel 1799: de moordenaar ging vrijuit, zijn slachtoffer werd bestraft