In dit nummer
De geheimen van prins Willem III van Oranje
Dries Raaymakers
Prins Willem III is de meest succesvolle Oranje ooit. Maar ook de meest mysterieuze. Hij werd een nationale held toen hij De Republiek redde uit de grijpgrage klauwen van Lodewijk XIV, en in 1688 werd hij zelfs koning van Engeland. Maar tot de verbeelding sprak hij niet. Willem was nors, zwijgzaam, ongevoelig. Al tijdens zijn leven gonsde het van de geruchten. Met name de Britse voorlopers van de boulevardkranten wezen graag op zijn al te innige vriendschappen met hovelingen als Bentinck en Keppel. Waar kwamen die geruchten vandaan?
Oog in oog met een Romein: mummiemaskers uit Romeins Egypte zijn griezelig levensecht
Joost Vemeulen
Bij begrafenissen zie je vaak mooie foto’s van de overledene. De mummieportretten die Romeinse Egyptenaren tijdens de Romeinse bezetting maakten, hadden dezelfde functie. Anders dan de oudere mummiemaskers zijn ze griezelig realistisch. Je ziet een mens van vlees en bloed, en dat was ook de bedoeling.
Zo herkende je een boef
Jaco Berveling
Hoe handig zou het zijn als je boeven in een oogopslag zou herkennen. Aan de vorm van het gezicht, of bepaalde kenmerken van de schedel… Dat dat niet kan, weten we inmiddels. Maar nog niet zo lang geleden dachten wetenschappers daar heel anders over. De criminele inslag, stelden zij, vertaalde zich in het uiterlijk. In de 18e eeuw kwamen er zelfs handzame boekjes uit waarmee je in een rijtuig discreet na kon gaan wat voor vlees je in de kuip had.
Gepakt! Nazi’s joegen al in de jaren ’30 op Nederlanders
Jan Brauer
Al in 1934, een jaar na de machtsovername, tuigden de Nazi’s een rechtbank op die gespecialiseerd was in rechtszaken tegen politieke tegenstanders. Ze beperkten zich niet tot eigen onderdanen. Van de 18.000 veroordeelden, waren er 1.000 Nederlands. De Nijmeegse timmerman Henk Spansier was een van de eersten. Volgens zijn advocaat vormde zijn proces het bewijs dat Duitsland geen rechtsstaat meer was. Hoe kregen de Nazi’s Spansier te pakken?
1921: het allereerste hamburgerrestaurant
Ivo van de Wijdeven
Aan het begin van de 20e eeuw hadden hamburgers een slecht imago. Het was straatvoedsel. Rundvlees van de allerbelabberdste kwaliteit dat vanaf walmende grillplaten werd verkocht door groezelige straatverkopers. Tot Billy Ingram en Walt Anderson in Wichita, Kansas een briljant plan realiseerden: ze openden een keten van restaurants waar reinheid en snelle service regel waren en de handelingen zoveel mogelijk waren gestandaardiseerd. Deze aanpak inspireerde vele navolgers, waaronder MacDonalds.
Verliefd in de 17e eeuw: rijke boerendochter valt voor arme kleermaker
Enny de Bruin
In 1630 valt Mariken Alerts Roosa, een rijke boerendochter uit Herwijnen, voor de verkeerde man: Govert van Holten, een kleermaker uit Geldermalsen. Een huwelijk is ondenkbaar. De eerste prioriteit voor boerenzonen en -dochters is dat de aanstaande beschikt over genoeg geld, land en vee. Marikens moeder en stiefvader grijpen stevig in, maar Mariken wil Govert en niemand anders. Hoe losten 17e eeuwse boerenfamilies dit op?
Vergeten geschiedenis: hoe de Amerikaan Herbert Hoover miljoenen Russen redde
Chuck Riesz
In 1921 woedde er in Rusland een bloedige burgeroorlog tussen de bolsjewieken en de ‘Witten’. De infrastructuur was vernietigd, overal heerste hongersnood, ook vanwege aanhoudende droogte in het zuiden. De communistische regering stond machteloos, en toen was daar ineens de Amerikaan Herbert Hoover, die fel gebeten was op het bolsjewisme, maar het een morele plicht vond om te helpen: ‘Twintig miljoen mensen sterven van de honger. Of ze nou rechts zijn, of links, ze krijgen te eten!’ De hulpoperatie was een succes, maar raakte in de vergetelheid. Waarom?
1956: rellen in Westkapelle – de kiem van het Molukse gewapende verzet
Fridus Steijlen
Toen de Molukse KNIL-militairen in 1951 in Nederland aankwamen, werden ze tot hun ongenoegen uit het leger ontslagen. Wel nam de overheid een zorgplicht op zich. Molukse gezinnen werden ondergebracht in woonoorden en kregen eten, kledingbonnen, kolen en een beetje zakgeld. Die zorg ging gepaard met verregaande controle, tot aan de schoolkeuze voor de kinderen aan. Toen in 1956 de hulp plots werd stopgezet, barstte de bom, in het Zeeuwse Westkapelle.
Novgorod 1136-1510: het volk had de macht
Wybren Verstegen
Als het over de tsaren, Lenin of Poetin gaat, lees je vaak: de Russen zijn nou eenmaal niet gewend aan democratie, vandaar dat absolute machthebbers er zo gedijen. Russische intellectuelen zijn het daar niet mee eens. Ter onderbouwing verwijzen ze graag naar de middeleeuwse stadstaat Groot Novgorod. In een tijd dat heel Europa werd geregeerd door prinsen, koningen en keizers, maakte in Novgorod een echte volksvergadering, de vetsje, de dienst uit. Als het ging om belangrijke kwesties had de hele bevolking een stem.
En ook:
- De geschiedenis van Joegoslavië vanuit honden-perspectief
- Een uniek middeleeuws handschrift laat zien hoe de wereld in elkaar stak