Drie vragen aan: Machiel Bosman
In de nieuwe rubriek 'Drie vragen aan…' interviewen we historici over hun meest recente onderzoek aan de hand van drie vaste vragen: Waar bent u mee bezig? Wat heeft u ontdekt? En waarom is dit belangrijk? We trappen af met historicus Machiel Bosman. Op 1 oktober kwam zijn nieuwste boek Rembrandts plan. De ware geschiedenis van zijn faillissement uit. Het faillissement van Rembrandt steekt volgens Bosman net iets anders in elkaar dan tot nu toe werd gedacht. Zo heeft hij zijn faillissement zelf in gang gezet..
Waar bent u op dit moment mee bezig?
Ik ben bezig met onderzoek naar Rembrandt van Rijn, in het specifiek naar zijn faillissement. Toen ik aan dit onderzoek begon, wilde ik gewoon een leuk en niet al te ingewikkeld boek schrijven. Ik kwam er al vrij snel achter dat zijn faillissement anders in elkaar stak dan in de hedendaagse lectuur wordt verteld. En toen heb ik mijn onderzoek daarop toegespitst.
Wat heeft u ontdekt?
In veel literatuur over Rembrandt wordt verteld dat zijn faillissement hem overkwam, alsof hij enorme schulden had gemaakt en daarom zijn huis uiteindelijk niet meer kon betalen. Dit is niet hoe het is gegaan. Er hebben nooit deurwaarders voor zijn deur gestaan. Rembrandt heeft zelf op een faillissement aangestuurd en had daar ook een plan mee. Waarschijnlijk wilde hij ruimte creëren om met zijn geliefde Hendrickje Stoffels te trouwen. Hij kon echter niet zomaar met haar trouwen omdat er een wet in de weg stond. Voor hij opnieuw kon trouwen moest hij namelijk eerst een erfenis aan Titus – zijn zoon uit een ander huwelijk – betalen. Hij heeft Titus in het kader van die erfenis zijn huis toegewezen.
Zijn plan is uiteindelijk volkomen mislukt door tegenwerking van zijn crediteuren. Rembrandt is dan ook niet hertrouwd. Wel is het hem gelukt om veruit het grootste deel van zijn bezit naar zijn zoon over te hevelen, ongeveer 11 duizend gulden van de 16 duizend die de verkoop van zijn boedel heeft opgebracht. Dat geld is vervolgens weer gebruikt om een nabestaandenregeling te treffen voor Hendrickje en Cornelia, het dochtertje dat Rembrandt met haar had. Rembrandt heeft dus uiteindelijk zijn middelen herverdeeld over het samengestelde gezin dat hij met Hendrickje, Titus en Cornelia vormde.
Waarom is het belangrijk dat dit aan het licht komt?
Rembrandt is een van de cruciale figuren uit de Nederlandse geschiedenis, en zijn naam voedt nog steeds een miljoenenindustrie. Boek na boek verschijnt over hem, en in die boeken wordt een heel ander beeld geschetst. Bijvoorbeeld dat Rembrandt geen verstand van zaken had of dat hij altijd veel te veel aan kunst uitgaf. Deze traditionele visie is in de oude bronnen gewoon niet terug te vinden. Het duurste object dat hij bezat was, naar ons weten, een schilderij van Rubens van destijds ongeveer 425 gulden.
Machiel Bosman Rembrandts plan. De ware geschiedenis van zijn faillissement (Amsterdam 2019) Uitgeverij Athenaeum, €17,50.
Delen: