De Olympische Spelen die een viering van vrede hadden moeten worden, maar bloedig eindigden

Beveiligers in pastelblauw
De Spelen van München moesten de tegenpool van de Olympiade in Berlijn zijn, door Hitlers regime in 1936 georganiseerd en misbruikt om propaganda voor de nazi’s te maken. Om vergelijkingen met 1936 te voorkomen werd in 1972 de aanwezigheid van beveiliging en politie minimaal gehouden. Beveiligers droegen pastelblauwe kleding en geen vuurwapens. Agenten werden geïnstrueerd om de dialoog aan te gaan met de linkse actievoerders die men verwachtte. Men had de bloedig neergeslagen protesten bij de vorige Zomerspelen, in Mexico, nog op het netvlies. Televisiebeelden van gewelddadig optredende Duitse agenten moesten vanwege het nieuwe nationale imago absoluut vermeden worden.
 

 

Ook de moderne architectuur van het Olympisch park symboliseerde de breuk met het verleden. Hoogtepunt waren de organisch vormgegeven tentachtige stadiondaken van glas en staal die zowel de Alpen als de transparante, democratische Bondsrepubliek verbeeldden. Aan de vooravond van het sportevenement was er zelfs een herdenking in het nabijgelegen voormalig concentratiekamp Dachau.

In bijna alle opzichten waren deze ‘heitere’ (vrolijke) Spelen een doorslaand succes. De Tweede Wereldoorlog leek vergeten. Internationale commentaren waren unaniem lovend over de organisatie én het moderne Duitsland. Zo grapte de Manchester Guardian dat Duitsers nog steeds efficiënt waren, maar dat andere stereotypes niet meer klopten. Ook wist de Bondsrepubliek de sportboycots die de Spelen tijdens de Koude Oorlog vaak ondermijnden te vermijden. Dankzij de Ostpolitik van bondskanselier Willy Brandt participeerde de Duitse Democratische Republiek voor het eerst zelfstandig en met succes: ze eindigde net boven West-Duitsland als derde in de medaillespiegel. Daarnaast waren er volop spraakmakende sportprestaties, zoals de zeven gouden zwemmedailles van de Amerikaan Mark Spitz en de basketbalfinale waarin de Sovjet-Unie voor het eerst de Verenigde Staten versloeg.
 

 

Live op tv
Maar in de vroege ochtend van 5 september liep het mis. Acht Palestijnse mannen klommen met sporttassen over het hek van het Olympisch dorp. Gehuld in trainingskleding deden ze zich voor als medesporters en werden ze zonder argwaan geholpen door Canadese atleten die laat terugkwamen van het uitgaan en ongezien door de beveiliging het dorp in wilden komen. De tassen zaten echter vol wapens.

Om half vijf vielen de Palestijnen de verblijven van het Israëlische team binnen. Twee Israëliërs ontsnapten, twee werden gedood en negen gegijzeld. De daders waren opgegroeid in vluchtelingenkampen in Syrië, Libanon en Jordanië en streden voor een onafhankelijk Palestina. Hun militante organisatie Zwarte September was gelieerd aan de Palestijnse bevrijdingsorganisatie PLO. Ze eisten dat Israël 234 Palestijnse en Arabische gevangen vrijliet en de Bondsrepubliek moest twee kopstukken van de links-radicale Rote Armee Fraktion laten gaan.

Een koortsachtige onderhandelingsdag volgde. Er vielen nog meer doden en een deel van de gijzelnemers wist te ontkomen, maar “the Games must go on”. Wat waren de gevolgen van de aanslag? En wat zijn de parallellen met 11 september 2001?

Je leest het in de volgende editie van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 1 september aan als abonnee, bestel ‘m vanaf begin september online of haal ‘m dan in de winkel.