Cleopatra, Marcus Antonius en de macht der verleiding
Cleopatra en Marcus Antonius zijn ongetwijfeld het beroemdste liefdespaar uit de oudheid. Zij was de laatste koningin van Egypte en probeerde de tanende macht van haar koninkrijk te handhaven in een wereld die steeds meer door Rome werd gedomineerd. De amoureuze betrekkingen die ze met machtige Romeinse mannen aanknoopte, hadden dus zeker ook een politieke dimensie. Nadat de Romeinse veldheer en dictator Julius Caesar, die een tijdlang haar minnaar was geweest, in 44 v.Chr. werd vermoord, vond de koningin een nieuwe partner in diens voormalige rechterhand, generaal Antonius. Het paar trouwde zelfs en kreeg meerdere kinderen. Samen zouden ze ten strijde trekken tegen Caesars adoptiefzoon Octavianus, de latere keizer Augustus, om de macht over het Middellands Zeegebied. Die confrontatie zou uitdraaien op een nederlaag, die hen beiden tot zelfmoord dreef –– Cleopatra liet zich naar verluidt bijten door een gifslang.
Bekend van Shakespeare
Op het doek van Lawrence Alma-Tadema ligt dat tragische einde echter nog ver in het verschiet. De ontmoeting van Antonius en Cleopatra (1883) toont het moment waarop de toekomstige geliefden voor het eerst kennis met elkaar maken. De Griekse biograaf Plutarchus beschrijft hoe Antonius, toen hij zich in Klein-Azië bevond, Cleopatra sommeerde naar hem toe te komen om haar loyaliteit te betuigen. De koningin besefte maar al te goed dat hij een waardevolle bondgenoot kon zijn en deed haar uiterste best hem te verleiden. Ze kwam in een zeer weelderige boot de rivier de Cydnus opvaren en nodigde hem uit voor een weergaloos banket.
Alma-Tadema’s Victoriaanse publiek zal de scène vooral hebben gekend uit Shakespeares toneelstuk Antony and Cleopatra, dat toen regelmatig werd opgevoerd en hun imago als tragisch liefdespaar in belangrijke mate heeft bepaald. In het stuk blikt een Romeinse officier uit het gevolg van Antonius terug op het moment dat hij Cleopatra voor het eerst aanschouwde: ‘The barge she sat in, like a burnish’d throne, / Burnt on the water. (…) she did lie / in her pavilion – cloth of gold, of tissue – / O’er-picturing that Venus when we see / The fancy outwork nature...’
De koningin zat in haar bark, als op een opgepoetste troon die vlamde op het water. Ze lag daar onder haar baldakijn, dusdanig opgedoft en met weelde omgeven dat ze een kunstzinnige verbeelding van Venus, die alles in de natuur overtrof, nog de loef afstak.
Hoe heeft Alma-Tadema dat af weten te beelden? Welke verborgen boodschappen zijn er in dit werk van hem te vinden? Je leest het in het volgende Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 13 oktober aan als abonnee, bestel ‘m half oktober online of haal ‘m dan in de winkel.
Delen: