Afpersing, corruptie, fraude en moord. De Amerikaanse maffia schuwde geen geweld

De Zwarte Hand – zo duidden journalisten omstreeks 1900 de onderwereld in New Orleans en havensteden aan de Amerikaanse Oostkust aan. Ondernemers ontvingen er afpersingsbrieven met een dreigend plaatje van een dolk of een zwarte hand. De politie en pers beschreven deze misdaadorganisatie als deel van de besloten wereld van berooide Italiaanse immigranten uit Napels en Sicilië die eind 19de eeuw in groten getale het land waren binnengekomen. In wel meer plaatsen was de criminaliteit immers langs etnische scheidslijnen georganiseerd.
 

 

Dit had te maken met de strijd om het naakte bestaan die recente migranten in de Amerikaanse grote steden moesten voeren. Velen zochten hierbij steun in eigen kring. Onder leiding van eigen voormannen met een goed netwerk bevochten ze een huis, werk, een handeltje… En wie iets had bereikt, weerde concurrenten van een andere groep, vaak met geweld. Het waren territoriumgevechten buiten het bereik van de wet. Buurten, banen, klussen en posten in de ambtenarij raakten verkaveld langs etnische scheidslijnen. De grenzen werden met geweld bewaakt; wapens en vuistgevechten waren een vast onderdeel van het dagelijks leven in de dichtbevolkte immigrantenwijken.

Zo kende San Francisco een Chinese onderwereld en opereerden Ierse, Joodse, Poolse en Italiaanse gangs in Boston, New York, Baltimore, Philadelphia en andere steden, en in het industriële Midden-Westen. Elke groep had haar eigen specialisme. Zo legden Italianen zich onder andere toe op het afpersen van winkeliers en marktkooplui. Ieren bijvoorbeeld bemanden het politieapparaat van steden als Boston en Chicago en schrokken niet terug voor illegale middelen om hun monopoliepositie te bewaren. Sterker: ze stonden open voor corruptie. Ze lieten tegen betaling de illegaliteit gedijen die ze dienden te bestrijden.
 

 

De echte georganiseerde misdaad, gekenmerkt door uitgebreide netwerken die etnische en plaatselijke grenzen overschreden, kreeg de wind in de zeilen met de Drooglegging in 1920. De productie en verkoop van alcoholische drank werd in heel de Verenigde Staten verboden. Amerika’s moraalridders dachten een overwinning te hebben behaald maar ze rekenden letterlijk buiten de waard. Opnieuw bleek dat als aan de maatschappelijke vraag naar genotsmiddelen, whisky of iets anders, niet legaal kan worden voldaan, het dan illegaal gebeurt: de maffia bediende de klanten wel, met illegaal geïmporteerde en gestookte drank, in min of meer gecamoufleerde bars en clubs verspreid over het hele land.

Vakbonden
De onderwereld strekte in de jaren ’20 en ’30 de tentakels nog verder uit. Bedreiging, winsten afromen en gunsten afdwingen, slechte waren leveren voor veel geld, witwassen, belasting ontduiken én de medewerking van corrupte bestuurders: de werkwijze bleek universeel toepasbaar. De maffia kreeg greep op de bevoorrading van straatmarkten in de steden, het bouwbedrijf, de havens, het wegtransport, de bankwereld en het nachtleven. Ze trok zelfs in een aantal prominente en voor haar werkterrein essentiële vakbonden aan de touwtjes: die van de havenarbeiders en die van het wegtransport, de ‘teamsters’.
 

 

Dit was mogelijk doordat deze vakbonden onderdeel uitmaakten van de ‘territoria’ die migranten eind 19de eeuw hadden afgebakend. De bond verstrekte baantjes aan de eigen groep, vakbondsleden waren loyaal maar ook afhankelijk, de baas van de vakbond was machtig. Als deze ‘boss’ iets wilde, deed je dat. Zo niet, dan riskeerde je je baan. En als de maffia de boss had omgekocht, hielp je op zijn bevel en voor een douceurtje misschien mee iets van de goederen die je vervoerde of verlaadde, weg te sluizen. Intimidatie en terreur dwongen zonodig gehoorzaamheid af.

Zo raakten in de VS productie, distributie en verkoop van diensten en goederen in handen van de georganiseerde misdaad. De criminele netwerken kregen een nationaal of zelfs internationaal karakter doordat de verschillende plaatselijke organisaties onderling verweven raakten in een ondergronds spel van vraag en aanbod.
 

 

Achter de tralies
De gouden tijd duurde niet lang. Met het einde van de Drooglegging in 1933 viel een belangrijk deel van het businessmodel weg. Daar kwam bij dat de Amerikaanse overheid krachtig inzette op misdaadbestrijding. De FBI kreeg in 1935 meer bevoegdheden en wist gangsters behalve met traditionele speurmethoden ook via hun frauduleuze belastingaangifte te pakken. Tegen 1940 zaten vele beruchte misdadigers achter de tralies.

Maar al snel werd duidelijk dat de onderwereld en de georganiseerde misdaad taai zijn. Sterker nog, het was de Amerikaanse overheid zelf die ervoor zorgde dat de maffia een doorstart kon maken. Wat was er gebeurd? En hoe stond het er intussen bij met de maffia in haar stamland Sicilië?

Je leest het in de volgende editie van Geschiedenis Magazine. Meld je voor donderdag 1 september aan als abonnee, bestel ‘m vanaf begin september online of haal ‘m dan in de winkel.