Column | Anton van Hooff
Hoe vaak heb ik al niet aan studenten moeten uitleggen dat iets niet uit het jaar nul kan zijn, eenvoudig omdat dat niet bestaat? Een enkeling reageerde dan met: ‘Klopt, want Jezus is toen niet geboren.’ Inderdaad heeft Dionysius Exiguus (ca.470 – 544) zich een aantal jaren verrekend toe hij de geboorte van Jezus als begin van een christelijke jaartelling nam. Waarschijnlijk is Jezus 4 of 6 vóór Christus geboren, maar dat is het punt niet.
Ik heb het systeem steeds verklaard met: als je 18 jaar oud bent, ben je in het 19de levensjaar. Volgens de laatste aanduiding werkt de jaartelling: het jaar krijgt het nummer dat aan het einde achter de rug is. Daarom is het eerste jaar van de jaartelling niet 0, maar 1; zoals een baby van 0 jaar in het eerste levensjaar is. Daarom ook heb ik pas op 1 januari 2001 de komst van het derde millennium gevierd, want bij het begin van het jaar 2000 hadden we pas 1999 jaar sinds het punt 0 achter de rug en waren we nog maar in het 2000ste jaar. Het was wel een eenzaam feestje…
Bij even doordenken wordt de onzinnigheid van een jaar nul duidelijk; reken bijvoorbeeld maar eens uit hoe lang Augustus regeerde als hij in 27 v. Chr. die titel kreeg en in 14 n. Chr. stierf: 27+1 (jaar nul) + 14? Of als er zelfs een jaar 0 v. Chr. en 0 n. Chr. is: 27 + 1 + 1 + 14? Nee, natuurlijk: Hij was 27+14=41 jaar keizer. Nul is immers een inhoudsloze limiet. Kunnen we dat niet duidelijk maken door niet te spreken van vóór en na Christus, maar vóór en na 0? Dan kreeg Octavianus 27 vóór 0 de titel Augustus, verkort weer te geven als v0 of nog duidelijker -27. Indien nodig, dateren we in jaren na met 14 n0 of +14.
We zijn zo meteen af van de verwijzing naar de christelijke oorsprong van de jaartelling, die meer en meer mensen tegenstaat. Zo wordt het in Angelsaksische landen meer en meer om te schrijven: BCE, Before Common Era, en CE, Common Era, voor respectievelijk BC, Before Christ, en AD, Anno Domini. Daarbij kan de C eventueel nog als ‘Christ(ian)’ worden verstaan. In Nederland heeft bijvoorbeeld Romein het wel geprobeerd met ‘het ontkerstende ‘v.o.j.’, vóór onze jaartelling, maar dat is een onbeholpen verkorting van ‘vóór het begin van onze jaartelling’. Het kan een stuk eenvoudiger en duidelijker als we nul als (uitgangs)punt nemen. Want ik maak me geen illusies over het effect van al mijn uitleg: even begrijpt je gehoor die, maar algauw blijft er alleen het vage idee over dat er iets mee was.
Delen: