Column | Anton van Hooff

De plechtige viering van de 437ste verjaardag van het Plakkaat van Verlatinge op 26 juli in de zaal van de Eerste Kamer, ontlokte menige reactie, vaak van het nogal zuinige soort. Was de datum wel goed? Kon het besluit om Filips II de rug toe te keren, wel als een onafhankelijkheidsverklaring gelden en dus als de geboorteakte van Nederland? Eigende Nederland zich niet ten onrechte het Plakkaat toe, terwijl het uitging van de Staten-Generaal, waartoe toentertijd (1581) nog Vlaanderen en een deel van Brabant behoorden? En het ging de Staten-Generaal toch alleen maar om herstel van de oude middeleeuwse privileges - alsof revoluties zich niet altijd beroepen op verworven rechten: dat deed ook de Declaration of Independence van 1776 en het Manifest van het Volk van Brabant in 1789. In dit stuk wordt zelfs verwezen naar het ‘Huldverbond’, de middeleeuwse overeenkomst tussen landsheer en volk dat door keizer Jozef II als hertog van Brabant was geschonden!

Het meest echter raakte mij het bezwaar dat met de viering een ongezond nationalisme wordt gevoed. In mijn boek, waarvan ik op 26 juli het eerste exemplaar aan de voorzitter van de Eerste Kamer overhandigde, leg ik juist de nadruk op de universele waarden waarop het stuk zich beroept: ‘aengeboren vryheyt’ als een natuurrecht, het recht op een overheid die voor welzijn zorgt, de bevoegdheid om een falende soeverein te vervangen, volkssoevereiniteit via een volksvertegenwoordiging (Staten-Generaal) en gewetensvrijheid. Het Plakkaat staat aan het begin van een reeks vrijheidsverklaringen die vooreerst is afgesloten met de Universele Verklaring van de Mensenrechten van de Verenigde Naties en de Europese Verklaring van de Rechten van de Mens (EVRM).

Om dit beroep op principes en het pathos waarmee ze worden gedebiteerd, te laten uitkomen, heb ik ten dienste van het onderwijs hieronder het Plakkaat van 20 tot 2 pagina’s teruggebracht.