Reserve-keizerin, regentes en gegijzeld door de Goten. Wie was de Romeinse Galla Placidia?

Het is januari in het jaar 414. In een aristocratische villa in het zuid-Franse Narbonne vindt een bijzondere bruiloft plaats. De bruid is de 26-jarige Galla Placidia, dochter van keizer Theodosius de Grote (r. 379-395) en halfzuster van Honorius (r. 395-423), op dat moment keizer van het West-Romeinse rijk. De ceremonie is omgeven met pracht en praal. De zaal is rijk versierd op Romeinse wijze, de bruid is gekleed in koninklijke gewaden en vijftig knappe jonge mannen tonen de geschenken aan de bruid: grote schalen vol goud en kostbare edelstenen. Opmerkelijker nog is de bruidegom: de man die gekleed in de mantel van een Romeinse generaal naast Galla Placidia staat is Athaulf, leider van de Visigoten. Dezelfde Visigoten die vier jaar eerder, onder Athaulf’s zwager en voorganger Alarik, een ongekende schokgolf door de antieke wereld hadden doen gaan door de eeuwige stad Rome te plunderen. Nu, vier jaar later, is deze ‘barbaarse’ leider de aangetrouwde familie van de Romeinse keizer!

 

 

 

Het bruidspaar krijgt een zoontje, en even lijkt het erop dat hij, de zoon van een barbaarse leider, vooraan staat in de lijn van keizerlijke troonsopvolging. Maar zover komt het uiteindelijk niet.

‘Meest nobele meisje’
In 388 werd Galla Placidia geboren als dochter van Theodosius en zijn tweede vrouw Galla. Theodosius was in 379 keizer geworden van het Oost-Romeinse Rijk, nadat zijn voorganger was gesneuveld in de Slag bij Adrianopolis tegen de Visigoten. Uit zijn eerste huwelijk had Theodosius al twee zonen: Arcadius (geboren ca. 377) en Honorius, geboren in 384, die later respectievelijk het oostelijke en westelijke deel van het rijk zouden besturen. Galla Placidia stamde uit een nieuw maar ook ambitieus keizershuis. In 393, bij de benoeming van de kleine Honorius als augustus (medekeizer), werden Theodosius’ drie kinderen in dezelfde goudkleurige kleding in de grootse en mooiste strijdwagen aan het volk getoond: een belangrijk signaal dat niet alleen de jongens, maar ook Galla Placidia deel van Theodosius’ dynastie uitmaakte. Ze kreeg rond dezelfde tijd de titel nobilissima puella (‘meest nobele meisje’), de opmaat voor een keizerlijke titel. 

Theodosius had toen hij in 395 stierf, de zorg voor zijn kinderen in de handen van zijn trouwe generaal Stilicho gelegd, die maar wat graag het hooggeplaatste kroost in zijn macht had. Galla Placidia en haar halfbroertje Honorius, de nieuwe keizer, werden samen met de kinderen van Stilicho en zijn vrouw Serena opgevoed aan het West-Romeinse hof in Milaan. Daar genoot ze een uitstekende opleiding gebaseerd op Griekse en Romeinse literatuur en groeide ze op tot een wilskrachtige jonge vrouw, iemand die haar eigen pad baande, los van de mannen die boven haar gesteld werden. Zo wist ze een door met name Stilicho gearrangeerd huwelijk met zijn zoon Eucherius te vermijden. Haar zelfstandige houding verklaart misschien ook haar gespannen relatie met haar familie. Zowel de band met halfbroer Honorius als die met haar pleegouders Stilicho en Serena zou in het eerste decennium van de 5de eeuw verzuren.

 

 

 

Buit
Galla Placidia, zo’n twintig jaar oud, verbleef in die tijd niet aan het hof maar in Rome. Dat bleek een riskante plek. Stilicho, sinds de dood van Theodosius de sterke man achter de jonge keizer Honorius, werd in 408 als gevolg van een hofintrige geëxecuteerd. Hij was van half-barbaarse afkomst en zijn val werd gevolgd door een golf xenofobe moordpartijen op barbaarse vrouwen en kinderen in het rijk. Veel soldaten met niet-Romeinse roots sloten zich daarop aan bij het leger van de Visigoot Alarik. Hij probeerde al jarenlang om voedsel en land voor zijn groep te verkrijgen, en trok nu Italië binnen. Binnen een maand stond hij met zijn leger voor de muren van Rome. Dit eerste beleg werd uiteindelijk afgekocht, maar twee jaar later nam Alarik de stad alsnog in. Onder de buit bevond zich de halfzus van de keizer, Galla Placidia.

Benieuwd hoe gegijzelde Romeinse prinses Galla Placidia de echtgenote werd van de Gotische hoofdman? Of wil je graag meer weten over haar machtige positie in het Romeinse Rijk als regentes en moeder van de keizer? Je leest meer over Galla Placidia in het nieuwste nummer van Geschiedenis Magazine. Meld je uiterlijk 25 januari aan als abonnee, dan krijg je het februarinummer thuisgestuurd. Of bestel het nummer eind januari online.