Lezen in de middeleeuwse stad

Middeleeuwers konden niet lezen. De middeleeuwse stad was een rumoerige bende. Rust, reinheid en regelmaat waren enkel te vinden in de afzondering van het klooster. Tenminste, zo luiden de clichés. De nieuwe tentoonstelling ‘De stad als Klooster’ in het Museum voor Religieuze Kunst (MRK) laat zien dat het anders zat: burgers lazen in de late middeleeuwen dezelfde religieuze teksten als kloosterlingen.

De tentoonstelling in het MRK in Uden is een van de resultaten van het onderzoeksproject ‘Cities of Readers’ dat wordt uitgevoerd aan de Rijksuniversiteit Groningen. Uit het onderzoek naar de tot nu toe vrijwel onbekende religieuze leescultuur van leken in de 14de en 15de eeuw blijkt dat de geletterdheid onder burgers voor de Reformatie veel groter was dan voorheen werd gedacht. En het ging verder dan het lezen van religieuze boeken. Leken en kloosterlingen volgden vaak hetzelfde dagelijkse ritme van werk en gebed. Erasmus schreef het al: eigenlijk was de stad één groot klooster.

 

Meester van de Vrouwelijke Halffiguren Maria Magdalena schrijvend 1e helft 16e eeuw olieverf op doel 52x42 cm Zwitserland Galerie Jonckheere
Meester van de Vrouwelijke Halffiguren, 'Maria Magdalena schrijvend', 1e helft 16de eeuw (Galerie De Jonckheere, Zwitersland).

 

In de tentoonstelling ‘De stad als Klooster’ maakt de bezoeker kennis met het leven van deze stedelingen. In de museumzalen zijn de middeleeuwse ruimtes deels gereconstrueerd: een woonhuis, een kerk en een schrijfatelier. Dit alles in een gepaste omgeving: het MRK is gevestigd in een abdij, die deels bewoond wordt door de zusters Birgittinessen, een gemeenschap waarvan de geschiedenis teruggaat tot de vijftiende eeuw.

Er zijn veel originele middeleeuwse boeken te zien die ooit in het bezit waren van gewone burgers, die er ook hun sporen in hebben achtergelaten. Sommige van de teksten hebben de burgers zelfs eigenhandig gekopieerd; zoals het boek dat werd overgeschreven door een barbier uit Dordrecht.

In de interactieve tentoonstelling komen de boeken tot leven: er wordt voorgelezen uit de middeleeuwse teksten, je kunt luisteren naar liturgische liederen uit de periode, een virtuele pelgrimage ondernemen en schrijven met een ganzenveer.
 

Tentoonstelling 'De Stad als Klooster' vanaf 6 november t/m 28 januari 2019 in MRK Uden, http://www.museumvoorreligieuzekunst.nl/

 

Delen: