Mexico 1968: bloedbad van Tlatelolco
De studenten-demonstraties van de Sixties, wie kent ze niet? Overal gingen studenten de straat op en vaak eindigde het in rellen. In Mexico vielen er echter honderden doden bij zo’n demonstratie. Rimko van der Maar legt uit waarom het niet toevallig is dat dit gebeurde met de Olympische Spelen van Mexico-Stad in het verschiet.
In 1971 deed jonkheer Herman van Karnebeek, vicevoorzitter van het Internationaal Olympisch Comité, een opvallende uitspraak in De Telegraaf. Gevraagd naar zijn mening over de gebeurtenissen in Mexico-Stad voorafgaand aan de Olympische Spelen in 1968 zei hij: ‘Er vielen doden in Mexico […]. Ik geloof dat het een paar studenten waren. Ze wilden een beetje aandacht trekken. Met demonstraties en zo. Dat heb je met deze generaties. In Nederland wordt ook alleen maar gescholden.’
Niet onder de indruk
Op 2 oktober 2018 was het vijftig jaar geleden dat de Mexicaanse veiligheidspolitie, ondersteund door de ordedienst van de Spelen, naar schatting 5000 studenten insloot op het centrale plein in de wijk Tlatelolco in de hoofdstad en het vuur opende. Het aantal studenten dat dodelijk werd getroffen, is nog steeds niet duidelijk maar dat het er minstens 200 waren wordt algemeen aangenomen. Van Karnebeek was in 1968 voorzitter van het Nederlands Olympisch Comité, maar was toen niet onder de indruk geweest van de krantenverslagen, zei hij terugblikkend in De Telegraaf. ‘Ik heb wel MEER en ERGERE dingen meegemaakt in mijn leven. En je ziet altijd dat de kranten het beroerder maken dan het was zoals je gezien hebt. ALTIJD GROTE KOPPEN.’ Voor de jonkheer - of voor welke andere Olympische delegatie ook - was de bloedig neergeslagen demonstratie absoluut geen aanleiding geweest de Spelen op het laatste moment te boycotten. Het is waar dat de grote kranten, met name The Guardian, er destijds wel over berichtten, maar ook dat de situatie nog erg onoverzichtelijk was. De Mexicaanse regering ontkende dat er veel doden waren. In 1971 was dit inmiddels echter wel bekend. Mogelijk vormt zijn persoonlijk verleden een verklaring voor Van Karnebeeks kille reactie op wat bekendstaat als het ‘bloedblad van Tlatelolco’. In de Tweede Wereldoorlog was hij geïnterneerd geweest in een jappenkamp in Bandoeng waar hij lichamelijk en geestelijk zeer veel te verduren had gehad.
Schoon genoeg
Zijn woorden laten echter ook zien dat hij - niet als enige - schoon genoeg had van protestdemonstraties. Al jaren roerden studenten zich, ook in Nederland, met bijvoorbeeld leuzen tegen de oorlog in Vietnam en voor inspraak in het onderwijs. In mei 1968, vijf maanden voor de tragedie in Mexico, vond in Parijs de bekende grote studentenopstand plaats die Frankrijk korte tijd in chaos onderdompelde. Door de aanhoudende, vaak uitvoerige berichtgeving over luidruchtige betogingen die regelmatig uitliepen op aanvaringen met de politie - maar zelden iets ernstigers - onderschatte Van Karnebeek de ernst van de situatie in Mexico volledig.
Hoe konden de studentendemonstraties in Mexico uitlopen op zo een bloedbad? Wat gebeurde er precies? En hoe reageerden de studenten in de rest van de wereld? Lees het in het oktober-nummer van Geschiedenis Magazine, vanaf 5 oktober in de winkel!
Delen: