Plan: Afsluitdijk langs Waddeneilanden
Vorig jaar bezochten bijna 1,5 miljoen toeristen de Waddeneilanden, daarvan kwam maar liefst 82 procent uit Nederland. Misschien zit u er nu zelf wel. Het is moeilijk voor te stellen, maar in de toekomst kan de reis misschien wel met de auto. Een nieuwe afsluitdijk langs de Waddeneilanden is volgens sommige ingenieurs vanwege de zeespiegelstijging namelijk onvermijdelijk. Een wild plan? Fanta Voogd laat zien dat het in elk geval al een verrassend oud plan is.
Bijna terloops deed Hendric Stevin de suggestie voor een afsluitdijk tussen de Waddeneilanden. Het was in zijn Wisconstich Filosofisch Bedryf (1667). Stevin (1613/1614-1668) had als ambachtsheer in een heerlijkheid rond het huidige Alphen aan den Rijn een soort burgemeesterspositie en was de zoon van de wiskundige Simon Stevin. Deze briljante exacte denker en vernieuwer van de mechanica was vanuit Brugge naar de Republiek gekomen, ontwierp windmolens en plannen om havens uit te baggeren en schreef vele studieboeken over zijn vakgebied.
Een vooruitziende blik
Zoon Hendric was minder geniaal maar mag toch - als zijn vader de Archimedes van de Lage Landen is - de Nederlandse Jules Verne heten. Hendrics idee van een afsluitdijk langs het noorden van de Republiek teneinde het oprukkende water - ‘het gewelt en vergif der Noortzee’- een halt toe te roepen, is namelijk niet het enige teken van zijn vooruitziende blik. Hij voorzag ook dat de afgesloten Zuiderzee grotendeels zou worden ingepolderd. Hij begreep bovendien dat zijn afsluitdijk niet kon zonder uitwateringssluizen om het IJsselwater te lozen. Ook zou er een kanaal ‘deur Wijkermeer en Beverwijc tot in de Noortzee’ moeten komen, om de havens van Amsterdam bereikbaar te houden.
De Noordzee buiten houden
Basis en startpunt van de operatie was voor hem de zekerheid dat de Noordzee buiten bleef, door het aanpakken van de zwakke plekken langs de kust vanaf ongeveer Den Haag en een fysieke barrière over de zee tussen Holland en Friesland: ‘Men sal eerst de Noortzee van de Zuyderzee afscheyden, dammende alle gaten van Staelduynen over Texel, Eyerlant, Vlielant, Derschellingen en Amelant, en sluytende dit aen Vrieslant.’
Serieuze plannen?
Stevin was voorbereid op de spot van zijn tijdgenoten, zo blijkt uit zijn tussen haakjes geplaatste verzuchting dat zij - vrij vertaald - wel zullen zeggen: ‘Zijn dit serieus bedoelde plannen? Of is deze man de kluts kwijt?’ Zijn boek baarde niettemin weinig opzien, waarom is niet duidelijk. Het was te koop bij zijn buurman, chirurgijn Dirck van der Snoeck. Toen Stevin was overleden bleek bij de afhandeling van zijn nalatenschap dat er nog een onverkochte stapel op voorraad was, die werd opgekocht door een Haagse boekhandelaar. Het plan raakte vervolgens in vergetelheid omdat het met de 17de-eeuwse stand van de techniek onuitvoerbaar was.
Toch zouden de plannen 1849 weer opduiken…
Hoe ging het verder met de plannen van Stevin? En hoe leven ze tot in onze tijd door? Lees het in het juli/augustus-nummer van Geschiedenis Magazine, nu in de winkel!
Delen: