In dit nummer
Maria van Bourgondië (1457-1482), vorstin der Nederlanden
Edward De Maesschalck
In januari 1477 hoorde de 19-jarige Maria van Bourgondië dat haar vader, hertog Karel de Stoute, was gesneuveld. De aasgieren cirkelden al boven haar erflanden. Franse legers kwamen aanmarcheren, steden kwamen in opstand. Velen zouden het bijltje erbij neer hebben gegooid, maar Maria niet. De gelauwerde Vlaamse publiekshistoricus Edward De Maesschalck vertelt het verhaal van onze eerste vorstin.
Achter de schermen bij het Neurenbergproces (1945)
Peter Romijn
Neurenberg, vonden de geallieerden in de zomer van ‘45, was de ideale locatie voor het strafproces tegen de nazi-kopstukken. Het enige grote gebouw dat nog overeind stond, was het gerechtsgebouw met pal daarachter de gevangenis. NIOD-onderzoeker Peter Romijn gunt ons een kijkje achter de schermen van dit baanbrekende proces, het eerste in de geschiedenis waarin misdaden tegen de wereldvrede werden berecht. Hij vertelt onder meer hoe gebrand de Nederlanders waren op een strenge straf voor Arthur Seyss-Inquart, de Rijkscommissaris tijdens de bezetting.
Nieuw Amsterdam 1653: gouverneur Stuyvesant bouwt dure muur
Jaap Jacobs
Dat de kolonie in Nieuw Amsterdam versterkt moest worden, stond buiten kijf. De inheemse volken roerden zich, maar het grootste gevaar kwam van Europese rivalen, zoals de Engelsen, de Zweden (in het huidige New Jersey) en de Fransen (in Montréal). Dat de omstandigheden in Noord-Amerika heel anders waren dan in Europa ontdekten de Nederlanders (en ook de Zweden) door schade en schande.
De lijfarts van koning Willem I
Catharina Bakker
Dr. Franz Joseph Harbaur (1776-1824) vluchtte vanwege de Napoleontische oorlogen uit zijn geboortestreek de Elzas. Hij klom dankzij zijn uitstekende connecties (waaronder Goethe en Schiller) op tot favoriete praktijkdokter van de Duitse elite en werd in 1804 de zeer gewaardeerde lijfarts van Willem van Oranje, die toen nog erfprins en vorst van Fulda was. Zijn levensverhaal biedt een fascinerend inkijkje in het privéleven van de eerste Oranjevorst.
Oldenbarnevelt: de zoektocht naar zijn graf
Ronald Prud’homme van Reine
Na zijn executie in 1619 werd Oldenbarnevelt zonder ceremonieel begraven in de Hofkapel op het Binnenhof. Het graf is nooit teruggevonden, al is er naarstig gezocht. De restauratie van het Binnenhof biedt nieuwe kansen, maar waar moeten de archeologen zoeken? Ronald Prud’homme van Reine dook in opdracht van het ministerie van OCW en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in de archieven om de plaats van het graf te achterhalen. Hij licht een tipje van de sluier op.
Vrijstad Danzig (1920-1939) – bovenaan Hitlers verlanglijst
Ivo van de Wijdeven
De Vrije Stad Danzig was een diplomatiek onding, onderdeel van het Verdrag van Versailles (1919) en een geste naar Polen. In 1772 was het ooit zo machtige koninkrijk verdeeld tussen Rusland, Oostenrijk en Pruisen, maar op 11 november 1918 keerde het na een afwezigheid van meer dan een eeuw terugkeerde op de kaart van Europa. Duitsland wilde de oude Hanzestad niet afstaan, dus werd een Vrijstad gecreëerd onder bescherming van de Volkenbond. Die groeide al snel uit tot een bastion van nazi-sympathisanten, voortdurend opgezweept door Adolf Hitler.
De sinterklaasrellen van 1620
Maarten Hell
In Amsterdam hadden burgemeesters sinds de overgang naar de gereformeerden in 1578 weinig op met katholieke heiligen. Maar voor Sint-Nicolaas en de vrolijke sinterklaasmarkt op de Dam op 5 december maakten ze een uitzondering. Tot de steil-calvinistische burgemeester Frederick de Vrij vond dat het uit moest zijn met het gedogen.
Hoe Pergamon een grootmacht werd
Tom Britton en Onno van Nijf
Eeuwenlang was Pergamon een bescheiden koninkrijkje aan de westkust van het huidige Turkije, geregeerd door de nazaten van een Macedonische generaal. Maar koning Eumenides II wist in 188 v. Chr. door een gelukkige alliantie met de opkomende Romeinse Republiek zijn grondgebied drastisch te vergroten. Zes jaar later presteerden zijn legers het onmogelijke: ze versloegen de Galaten, een Keltisch volk dat al bijna een eeuw de regio terroriseerde. Ineens was Pergamon een grootmacht.
1619: de eerste atheïst
Dirk Herderschee
Giulio Vanini kwam in 1619 in Toulouse op de brandstapel. Niet omdat hij een ‘ketter’ was en dus een ‘verkeerd geloof’ had, maar omdat hij ontkende dat God bestond. Daarmee was hij, voor zover bekend, de eerste (en enige) die in de vroegmoderne tijd ter dood werd veroordeeld voor atheïsme. Wie was hij?
En ook
- Tweede Wereldoorlog: jong Duits echtpaar zit jaren ondergedoken in Nijmegen
- De geschiedenis van de drive-in bioscoop
- Kamp Westerbork: mag het herinneringscentrum ook mensen gedenken die ontkwamen?
- Het geheim van de gids: een stout Godenbanket uit 1603
